Thuế môi trường có chi cho môi trường?

Lý gii v đ xut tăng thuế bo v môi trường, dn li ông Phm Đình Thi, V trưởng V Chính sách thuế (B Tài chính) trên Báo đin t Tui tr cho biết, cùng vi vic hi nhp ngày càng sâu rng ca Vit Nam vi các nước trong khu vc và trên thế gii, thuế nhp khu đang gim rt nhanh. Vic tăng thuế bo v môi trường là mt ngun đ bù đp ngun thu ngân sách.

Bên cnh đó, theo đi din B Tài chính, các mt hàng, như: túi nylon, xăng, du… khi s dng nhiu s gây tác đng xu đến môi trường, chính vì vy, không ch riêng Vit Nam mà các nước trên thế gii đu đánh thuế bo v môi trường, thm chí có nước xây dng biu thuế riêng đi vi xăng du đ khuyến khích người dân s dng sn phm thân thin vi môi trường.

Mt khác, ông Phm Đình Thi cho biết, hin nay giá xăng du ca Vit Nam vn mc thp so vi các nước có chung đường biên gii, các nước châu Á và trên thế gii.

Ông Thi thông tin, theo tính toán ca B Tài chính, s thu t tăng thuế bo v môi trường ln này d kiến là 15.600 t đng, trong đó, vi mt hàng xăng tăng gn 8.000 t. Theo Lut Ngân sách nhà nước, toàn b s thu t thuế bo v môi trường s được tp trung vào ngân sách và được chi đ phát trin kinh tế-xã hi theo d toán ca Quc hi và không gn vi nhim v chi c th.

Phân tích v vn đ này, theo chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh trên Báo đin t Tui tr, B Tài chính đang chu nhiu sc ép vì thuế nhp khu v 0% khiến mc ht thu ngân sách cao nên phi tìm kiếm các ngun thu. Mt trong nhng ngun thu d dàng và có th thu được ngay là tăng thuế, phí xăng du.

Theo B Tài chính, thu t thuế bo v môi trường tăng hơn 4 ln trong 5 năm qua. Như năm 2012, s thu t loi thuế này là 11.160 t đng, tăng lên mc 44.323 t đng năm 2016 và khong 44.825 t năm 2017. S tăng này có được là nh thuế môi trường tăng gp 3 ln, t 1.000 đng lên 3.000 đng mt lít hi tháng 5/2015.

Nếu mc thuế môi trường mi vi xăng, du được áp dng t 01/07, B Tài chính d tính mi năm thu khong 55.591 t đng thuế môi trường, tăng gn 14.900 t đng. Trong lúc s thu thuế môi trường tăng vt thì chi cho s nghip bo v môi trường li không tương ng, t 9.000 t đng năm 2012 lên 12.290 t sau 5 năm, tương đương 1% ngân sách.

Đang có nhiều ý kiến trái chiều xung quanh đề xuất tăng thuế bảo vệ môi trường với xăng lên 4.000 đồng/lít của Bộ Tài chính

Theo TS. Lê Đăng Doanh, gi là thuế môi trường nhưng thc s không chi cho môi trường. B Tài chính cn gii trình v điu này mt cách rõ ràng, chính danh và minh bch. Nếu dùng danh nghĩa phí môi trường mà không chi cho môi trường thì vn đ này cn báo cáo Quc hi vì không th dùng danh nghĩa phí môi trường đ chi tiêu cho vic khác”, ông Doanh nói.

Dưới góc nhìn mt chuyên gia kinh tế, ông Huỳnh Thế Du cho biết trên Báo đin t Dân trí, không đng tình vic B Tài chính đưa ra lý do tăng thuế do thu ngân sách gim. Thc cht trong đt tăng thuế này, B Tài chính mun tăng thuế đ bù đp ht thu, nhưng li đưa ra "cái c" đ bo v môi trường.

Nếu thc s đ bo v môi trường, v chuyên gia này cho rng: Khi đưa ra đ xut tăng thuế, B Tài chính phi làm rõ thu bao nhiêu t đ xut này, s chi bao nhiêu vào bo v môi trường. Mi lít xăng gánh thêm 1.000 đng thì ngân sách tăng thêm my nghìn t đng mi năm. Vy s tin này s được chi như thế nào?

Ông Huỳnh Thế Du cho biết, s tin thuế môi trường phi được báo cáo cho Quc hi, s dng thuế vào nhng d án, mc đích gì, hiu qu nó như thế nào. Minh bch qun lý tt phn chi ngân sách gim s lãng phí là bin pháp cân đi tt ngân sách, ch không cn tăng thuế.

Chuyên gia Fullbright cho rng, nếu B Tài chính làm rõ được vic s dùng s tin này x lý vào vic bo v môi trường các khon như thế nào thì s d nhn đng thun t người dân hơn.

Gánh nng trên vai người tiêu dùng

Tr li phóng viên Tp chí Kinh tế và D báo, theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, lý gii khi đ xut tăng thuế ca B Tài chính là do thuế nhp khu xăng du gim và giá xăng du ca Vit Nam thp hơn các nước trong khu vc là không thuyết phc.

Theo B Tài chính, nếu đ xut được chp thun, ngân sách s tăng thu hơn 15.500 t đng/năm. Rõ ràng quyn li ca người dân chưa được xem xét đến.

Đc bit, giá xăng du cõng quá nhiu loi thuế và phí. Mt lít xăng bán ra th trường hin phi chu thuế bo v môi trường, thuế giá tr gia tăng 10%, thuế tiêu th đc bit, thuế nhp khu bình quân gia quyn 9%. Tng tin thuế khong 7.000 đng/lít xăng.

Trong khi đó, xăng du là mt hàng thiết yếu, là yếu t đu vào ca nn kinh tế. Nếu tăng thuế, chc chn giá xăng du trong nước s tăng theo, chi phí đu vào ca hot đng sn xut kinh doanh s tác đng trong khi sc cnh tranh ca doanh nghip còn hn chế, chưa k chi phí sinh hot ca người dân s b nh hưởng trong bi cnh mc sng còn thp.

Bày t quan đim, PGS, TS. Ngô Trí Long cho rng, Ngh quyết B Chính tr đã nêu rõ, đ gii quyết vn đ bi chi ngân sách cn khc phc c khâu thu và chi. Nếu ch tp trung tăng thu mà chi bt hp lý thì vn không hiu qu. Ngay c trong vic thu thuế, cũng cn có nhng ci cách thc cht. Vì vy, ông đ xut nên m rng thêm đi tượng các loi hàng hóa chu thuế bo v môi trường, bi ngoài túi nylon, xăng, du… còn có nhiu mt hàng mà vic tiêu dùng nhiu cũng s gây ô nhim môi trường.

Dn li TS. Đinh Tun Minh, chuyên gia kinh tế trên Báo đin t Dân Vit cho rng, đ xut tăng thuế bo v môi trường vi xăng, du s tác đng trc tiếp ti người nghèo do nhu cu đi li cao hơn và không th tìm được sn phm thay thế.

Theo chuyên gia này, thuế đi vi mt hàng xăng, du gn như là mt sc thuế bt buc tính trên đu người bi hu hết gia đình đu phi s dng các phương tin giao thông phc v nhu cu đi li. Vy nên, nó là tác đng trc tiếp, không ai có th tránh được. S tin tăng thu 15.684,2 t đng/năm chính là s tin do người dân, doanh nghip b ra.

Điu này không khác vic chúng ta tăng giá đin. C hai đu to phn ng dây chuyn đ gây tăng giá thành ca hàng lot hàng hóa khác. Tt c s cng hưởng, kích thích nguy cơ lm phát đã có sn.

Trong trường hp nâng thuế bo v môi trường vi xăng du, người nghèo cũng khó có kh năng tiết kim được hay mong ch được hưởng li ích lâu dài. Bi bn thân h nhiu khi còn có nhu cu di chuyn, vn chuyn nhiu hơn so vi người giàu đ có mt mc thu nhp cao hơn.

Cũng chính bi xăng, du là hàng hóa thiết yếu nên người dân không th không s dng chúng, không th la chn dch chuyn t s dng xa x phm sang hàng hóa bình thường như trường hp ca nhiu hàng hóa khác.

Không nhng v mt tuyt đi, mà mt tương đi và nhìn v lâu dài, người nghèo vn chu thit nhiu hơn các đi tượng có thu nhp cao hơn. Đó là lý thuyết chung đi vi các sc thuế áp dng cho nhng mt hàng thiết yếu.

Doanh nghip thit đơn thit kép

Dưới góc đ doanh nghip, ông Nguyn Văn Thanh, Ch tch Hip hi vn ti ô tô Vit Nam cho rng, vic B Tài chính đưa ra đ xut tăng thuế bo v môi trường lên kch khung (t 3.000 đng/lít hin nay lên 4.000 đng/lít), tương đương 25% giá 1 lít du là quá cao. Hin giá nhiên liu chiếm khong 35%-50% giá thành tùy theo tng loi phương tin, nhiên liu. Nếu tăng thuế bo v môi trường vi xăng thì chc chn giá cước cũng s tăng.

“Nhng người s dng phương tin, nhiên liu hóa thch phi có trách nhim bo v môi trường. Tuy nhiên, chúng tôi kiến ngh là cn có l trình, ch nếu ngay tc khc đưa lên cao s gây biến đng rt ln và gây cơn sc v giá đi vi giá cước ca vn ti ô tô. Khi đ xut tăng thuế phi hết sc thn trng”, ông Thanh nói.

Cũng theo ông Thanh, nếu tăng thuế bo v môi trường vi xăng du, các thành viên trong Hip hi vn ti ô tô s phi tính toán li giá thành vn ti. Giá cước chc chn s b đi lên, k c giá cước xe khách, taxi và đc bit là giá cước hàng hóa. Điu này s nh hưởng ti đu vào ca nhiu ngành kinh tế khác, đng thi, hàng hóa tiêu dùng cũng s b đy giá lên.

“Nếu kỳ này đưa lên kch trn ngay thc s s gây lên cơn sc vì thi gian va ri đu vào ca giá cước vn ti đã tăng lên rt nhiu. Cn phi tính toán cn thn, không gây sc cho đơn v vn ti và không to nh hưởng đt biến vi giá tiêu dùng ca người dân vì giá cước vn ti rt nhy cm”, ông Thanh khuyến cáo.

Dn li ông Đinh Nam Dinh, Phó Ch tch Hip hi Vn ti hàng hóa TP. H Chí Minh trên Báo Dân Vit, vic B Tài chính đưa ra mc thuế bo v môi trường tăng lên 4.000 đng/lít, tương đương 25% giá 1 lít du là 16.000 đng, là quá cao và quá nng.

Và B Tài chính đã không nói c th mc thu này da trên cơ s nào và liu có đến mc s lượng khí thi t 1 lít du được x lý vi giá 4.000 đng?

Trong khi đó, các doanh nghip vn ti đang gp nhiu khó khăn do nhng chi phí khác như phí bo trì đường b, phí BOT..., vic tăng phí môi trường là mt gánh nng cho doanh nghip bi làm tăng giá cước vn ti.

Ông Nam cho rng, B Tài chính cn thc hin đúng ch đo ca Th tướng Chính ph là trước khi ban hành thuế bo v môi trường đi vi mt hàng xăng du cn lng nghe ý kiến ca các doanh nghip, không nên áp đt thu phí bng mnh lnh hành chính.

TS. Nguyn Đc Thành, Vin trưởng Vin nghiên cu kinh tế và chính sách Trường Đi hc Kinh tế - Đi hc Quc gia Hà Ni trên VOV cho rng, thuế nhp khu gim là nh cam kết, trao đi có đi có li trong hi nhp. Nếu vì ngun thu ít đi mà quay sang đánh thuế ni đa, trong đó có thuế bo v môi trường vi xăng du, tính cht hp lý rt thp. Điu này còn làm doanh nghip b thit đơn thit kép.

Lý do là doanh nghip đang b nh hưởng khi thuế nhp khu gim, hàng ngoi nhp vào rt nhiu. Trong khi tiếp tc phi tăng chi cho thuế ni đa, doanh nghip s càng b áp lc cnh tranh ln hơn nên s khó có th “sng” được.

Như vy, ngun thu cho Nhà nước s mt đi và không bn vng. Ông Thành đ ngh phi nuôi dưỡng doanh nghip. Chính ph phi ci cách chi tiêu, gim chi tiêu và tăng tính hiu qu s dng ngân sách.

“Đng vì đm bo ngun thu đ tăng thuế trong nước. Vic tăng thuế cũng phi được cân nhc trong điu kin nn kinh tế ca đt nước đ có mc tăng cho phù hp”, ông Thành khuyến cáo.

Cũng phân tích tác đng tiêu cc ti doanh nghip, TS. Đinh Tun Minh phân tích, vic tăng thuế bo v môi trường lên 4.000đ vi xăng, du có nghĩa chúng ta là nâng mt bng giá chung. Đi tượng chu nh hưởng trước tiên là các doanh nghip vn ti. Sau khi chu nh hưởng, các doanh nghip vn ti đương nhiên s không chp nhn b gim doanh thu, li nhun. H s có bin pháp đ thu s chi phí tăng lên do tăng thuế t các đi tượng s dng dch v vn ti.

Điu này tiếp tc dn ti các đi tượng s dng dch v vn ti phi ct gim ngân sách chi tiêu ca mình, hoc ct gim chi tiêu khác đ bù đp cho s tăng giá dch v vn ti. Đây là mt phn ng dây chuyn khi chu tác đng ca tăng giá.

Tt c doanh nghip đu nhìn thy vin cnh này, ch có điu nhng loi hình, đi tượng doanh nghip khác nhau s có cách điu chnh khác nhau đ san s, đy khon chi phí tăng lên này cho nhng đi tượng khác cùng gánh chu. Doanh nghip nào không thc hin được s chu nh hưởng, mt phí nhiu hơn.

Tham kho t các ngun:

https://tuoitre.vn/tang-thue-bao-ve-moi-truong-xang-dau-nguoi-tieu-dung-lanh-du-20180224105510098.htm

http://danviet.vn/kinh-te/tang-thue-bo v môi trường-la-day-ganh-nang-thu-ngan-sach-len-vai-nguoi-ngheo-851565.html

https://vov.vn/kinh-te/tang-thue-voi-xang-dau-can-can-nhac-suc-chiu-dung-cua-nen-kinh-te-732972.vov

http://dantri.com.vn/kinh-doanh/tang-thue-xang-dau-vi-bao-ve-moi-truong-hay-do-chi-tieu-khong-hop-ly-20180227130228831.htm