Từ khóa: ngân sách nhà nước, tỉnh An Giang, quản lý chi ngân sách nhà nước

Summary

The article summarizes local socio-economic activities and state budget spending activities in An Giang province in the period 2019-2021. On that basis, propose a number of solutions to innovate and improve the efficiency of state budget expenditure management in An Giang province from now to 2028, contributing to the socio-economic development of the locality and the country.

Keywords: state budget, An Giang province, state budget expenditure management GIỚI THIỆU

Trong quá trình đổi mới, phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, Nhà nuớc rất quan tâm bậc nhất về quản lý NSNN có hiệu quả nhất. Cùng với việc chi NSNN và huy động nguồn thu NSNN phải đảm đảo, có hiệu quả kích thích phát triển. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện quản lý chi NSNN vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập trước tình hình thực tế của địa phương nói riêng và của đất nước nói chung. Do đó, đổi mới, nâng cao hiệu quả quản lý chi NSNN An Giang là cần thiết.

THỰC TRẠNG

Hoạt động chi NSNN tỉnh An Giang giai đoạn 2019-2021

Bảng 1: Chi NSNN tỉnh An Giang

Đơn vị: Tỷ đồng

Nguồn: Sở Tài chính tỉnh An Giang

Bảng 1 cho thấy, trong giai đoạn 2019-2021, tổng chi NSNN tỉnh An Giang luôn tăng đều qua các năm và có giảm nhẹ trong năm 2021, nhằm đảm bảo phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và đất nước. Cụ thể: Tổng chi NSNN năm 2019 là 19.213 tỷ đồng; đến năm 2020 là 20.972 tỷ đồng (tăng so với năm 2019: 1.759 tỷ đồng và đạt tỷ lệ tăng 9,16%) và đến năm 2021 là 20.924 tỷ đồng (giảm nhẹ so với năm 2020: 48 tỷ đồng và đạt tỷ lệ giảm nhẹ 0,23%). Số chi tăng qua các năm theo xuất phát từ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đất nước; không ngừng đổi mới, quản lý chi NSNN đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả chi NSNN để tăng cường nguồn thu ngân sách của địa phương.

Bên cạnh đó, công tác quản lý, điều hành của các ngành, các cấp, đơn vị có liên quan đến quản lý chi NSNN cũng khá hiệu quả và linh hoạt, phù hợp với từng hoàn cảnh. Cụ thể: năm 2019, chi đầu tư phát triển là 4.376 tỷ đồng; đến năm 2020, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, thì chi NSNN là 3.998 tỷ đồng (giảm so với năm 2019 là 378 tỷ đồng, tỷ lệ giảm: 8,64%) và đến năm 2021, chi NSNN là 3.161 tỷ đồng (giảm so với năm 2020 là 837 tỷ đồng, tỷ lệ giảm: 20,94%).

Đặc biệt, chi NSNN cho Chương trình mục tiêu Quốc gia cũng được đẩy mạnh. Cụ thể: về việc xây dựng nông thôn mới; giảm nghèo bền vững; phát triển hạ tầng du lịch; phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế và nhân rộng mô hình giảm nghèo vào năm 2020, chi chương trình mục tiêu là 643 tỷ đồng (tăng so với năm 2019 là 423 tỷ đồng và đạt tỷ lệ tăng 192,27%) và đến năm 2021 là 902 tỷ đồng (tăng so với năm 2020 là 259 tỷ đồng và đạt tỷ lệ tăng 40,28%). Đến năm 2020, chi khác là 1.052 tỷ đồng (tăng so với năm 2019: 1.017 tỷ đồng và đạt tỷ lệ tăng: 2.905,71%) và đến năm 2021, chi khác: 1.152 tỷ đồng (tăng so với năm 2020 là 100 tỷ đồng và đạt tỷ lệ tăng 9,51%). Điều này nhằm đảm bảo thực hiện theo chủ trương, chính sách của Nhà nước là ưu tiên cho chi đầu tư phát triển, chi cho Chương trình mục tiêu Quốc gia, địa phương và tiết kiệm chi thường xuyên các khoản chi chưa cần thiết. Đồng thời, đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đất nước.

Bảng 2: Kết dư NSNN tỉnh An Giang

Đơn vị: Tỷ đồng

Nguồn: Sở Tài chính tỉnh An Giang

Bảng 2 cho thấy, trong giai đoạn 2019-2021, tổng thu, tổng chi NSNN và kết dư NSNN tỉnh An Giang có tăng và giảm, đảm bảo tính tích cực của quản lý NSNN tỉnh An Giang, đồng thời, kích thích phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Cụ thể: Tổng thu NSNN địa phương năm 2019 là 19.703 tỷ đồng, đến năm 2020 là 21.089 tỷ đồng (tăng so với năm 2019 là 1.386 tỷ đồng và đạt tỷ lệ tăng 7,03%) và đến năm 2021 là 21.044 tỷ đồng (giảm so với năm 2020: 45 tỷ đồng và đạt tỷ lệ giảm 0,21%). Tương tự, số tổng chi NSNN địa phương năm 2019 là 19.213 tỷ đồng, đến năm 2020 là 20.972 tỷ đồng (tăng so với năm 2019: 1.759 tỷ đồng và đạt tỷ lệ tăng 9,16%) và đến năm 2021 là 20.924 tỷ đồng (giảm so với năm 2020: 48 tỷ đồng và đạt tỷ lệ giảm 0,23%). Số kết dư năm 2019 là 490 tỷ đồng, đến năm 2020: 117 tỷ đồng (giảm so với năm 2019: 373 tỷ đồng và đạt tỷ lệ giảm 76,12%) và đến năm 2021: 120 tỷ đồng (tăng so với năm 2020: 3 tỷ đồng và đạt tỷ lệ tăng 2,56%). Nhìn chung, giai đoạn 2019-2021, số kết dư NSNN tỉnh An Giang đã không ngừng nâng cao hiệu quả quản lý thu, chi NSNN của địa phương, tiết kiệm chi để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương An Giang.

Đánh giá chung

Những kết quả tích cực

Quá trình hoạt động thu - chi NSNN tỉnh An Giang đã đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội địa phương trên nhiều phương diện, như: góp phần ổn định mức động viên nguồn thu vào NSNN mỗi năm đều tăng bảo đảm các chỉ tiêu tăng trưởng, phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Chi NSNN từng bước được cơ cấu lại theo hướng xóa bỏ bao cấp, thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm, tăng chi đầu tư xã hội, cơ sở hạ tầng, phát triển nguồn nhân lực, xóa đói giảm nghèo, phát triển nông nghiệp - nông thôn, bảo vệ môi trường, củng cố an ninh - quốc phòng. Nâng cao năng lực quản lý đảm bảo chi ngân sách ngày càng tiết kiệm và hiệu quả cao. Phát huy tính năng động sáng tạo của các cấp chính quyền, nhất là đối với ngân sách và chính quyền cấp xã. Địa phương chủ động khai thác nguồn thu để tăng thu cho ngân sách địa phương, các cấp chính quyền ngày càng chăm lo hơn các nguồn thu từ các loại thuế, phí, lệ phí… đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ, đảm bảo nguồn thu chung của NSNN. Đưa chu trình quản lý NSNN vào nề nếp sau khi luật NSNN có hiệu lực, công tác lập, chấp hành và quyết toán NS đã được địa phương chấp hành nghiêm túc.

Một số hạn chế

Bên cạnh những thành công trong quản lý chi NSNN ở địa phương, vẫn còn những mặt hạn chế, như: Việc phân cấp quản lý chi NSNN cho các cấp ở địa phương chưa xứng tầm với khả năng và điều kiện cụ thể của địa phương, còn tập trung quản lý nhiều ở NS cấp tỉnh, chưa phát huy tốt tính năng sáng tạo, tự chủ và tính chịu trách nhiệm của từng địa phương. Việc lập, quyết định, phân bổ giao dự toán chi NSNN ở địa phương phần lớn là do Sở Tài chính, Sở Kế hoạch và Đầu tư làm tham mưu. Điều này dễ dẫn đến tình trạng chủ quan của cơ quan tham mưu.

Có thể chỉ ra những nguyên nhân của hạn chế: Trong quyết toán chi NSNN của từng cấp cũng còn hạn chế do đội ngũ làm công tác chuyên môn tài chính, nhất là cán bộ cấp xã chưa có chuyên môn theo quy định, một phần là cán bộ xã thường thay đổi theo nhiệm kỳ của HĐND xã. Việc kiểm tra, thanh tra trong khi chi NSNN được cơ quan tài chính và Kho bạc Nhà nước kiểm tra, xét duyệt khá nghiêm nhặt, quá quan tâm tính hợp pháp, hợp lệ của chứng từ nhưng ít quan tâm đến hiệu quả đến việc chi tiêu.

MỘT SỐ GIẢI PHÁP

Nhằm đổi mới, nâng cao hiệu quả quản lý chi NSNN tỉnh An Giang từ nay đến năm 2028, tác giả đề xuất một số giải pháp sau:

Một là, hoàn thiện phân cấp quản lý chi NSNN: Điều chỉnh phân cấp NSNN phù hợp với phân cấp quản lý kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh của nhà nước và năng lực quản lý của mỗi cấp trên địa bàn. Đảm bảo vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương và vị trí độc lập của ngân sách địa phương trong hệ thống NSNN. Đảm bảo nguyên tắc công bằng trong phân cấp NSNN. Phân định rõ ràng nguồn thu và nhiệm vụ chi giữa các cấp NS phải có căn cứ thực tiễn và có hiệu quả. Chủ động cân đối ngân sách các cấp ở địa phương trong quá trình thực hiện quản lý NSNN, đẩy nhanh quá trình phát triển, tránh lãng phí nguồn lực, chậm mang lại hiệu quả.

Hai là, hoàn thiện cơ cấu chi ngân sách hợp lý: Xây dựng cơ cấu hợp lý về chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên. Trong thời gian trước mắt, nên giảm tỷ trọng chi cho đầu tư phát triển trong tổng chi, tăng tỷ trọng chi cho thường xuyên trong tổng chi, nhất là chi cho hoạt động sự nghiệp giáo dục – đào tạo; nhằm tạo điều kiện nâng cao trình độ dân trí của tỉnh An Giang. Phát triển nguồn nhân lực phục vụ tốt cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Đảm bảo, ưu tiên chi cho đầu tư phát triển và tiết kiệm chi thường xuyên hợp lý.

Ba là, đổi mới công tác lập và quyết định dự toán chi NSNN: Hoàn thiện quy trình lập dự toán NSNN. Theo đó, phải đảm bảo yêu cầu, căn cứ lập dự toán theo Luật Ngân sách nhà nước, thực hiện đầy đủ đúng trình tự xây dựng dự tóan, quyết định, phân bổ, giao dự toán NSNN. Xây dựng định mức chuẩn mực làm cơ sở cho việc lập dự toán và xét duyệt dự toán phải hù hợp với tình hình thực tế của địa phương. Đồng thời, đổi mới về quyết định dự toán chi ngân sách phải dựa vào các chuẩn mực khoa học đã được xác định, nhằm đảm bảo cho dự toán chi NSNN được duyệt phù hợp với khả năng cân đối ngân sách địa phương.

Bốn là, hoàn thiện quá trình chấp hành chi NSNN. Đặc biệt, cần coi trọng khâu chấp hành dự toán chi dựa trên cơ sở xem xét từng dự toán được duyệt có nhu cầu chi theo yêu cầu thực tế dự kiến của năm kế hoạch để điều chỉnh tăng, giảm chi ở các quý, tháng cho phù hợp với tình hình thực tế của năm kế hoạch.

Năm là, hoàn thiện công tác kế toán, quyết toán NSNN. Theo đó, hoàn thiện công tác kế toán, thông qua việc tiếp tục chuẩn hóa đội ngũ kế toán tài chính các cấp, phải có trình độ chuyên môn theo quy định. Tiếp tục hoàn thiện chương trình kế toán chuyển giao của Bộ Tài chính và kết nối thông suốt và vận hành mạng nội bộ của ngành.

Sáu là, đổi mới công tác kiểm tra, thanh tra, kiểm toán trong quản lý chi NSNN: Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra việc lập dự toán thu, chi NSNN, theo đó, cần quan tâm 2 khâu trọng yếu: (i) Khâu hướng dẫn và số thông báo kiểm tra về dự toán ngân sách phải thật cụ thể; (ii) Khâu xét duyệt dự toán phải thực sự thận trọng, khách quan, thậm chí phải trao đổi, thảo luận với đơn vị để làm sáng tỏ các nhu cầu trong dự toán, phục vụ tốt cho việc xét duyệt dự tóan cho đơn vị thụ hưởng NSNN.

Bảy là, khen thưởng và xử lý vi phạm trong quản lý chi NSNN: Công tác khen thưởng và xử lý vi phạm trong trong quản lý chi NSNN luôn được quan tâm, để nhằm củng cố và nâng cao tinh thần trách nhiệm của người quản lý, điều hành và sử dụng NSNN, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý NSNN ở địa phương. Bên cạnh đó, cần thường xuyên tuyên truyền, phổ biến tính pháp luật, quy định, nghiệp vụ chuyên môn về chi NSNN cho đơn vị, cá nhân nhằm góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương./.

TS. Tô Thiện Hiền

Trường Đại học An Giang, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh

(Theo Tạp chí Kinh tế và Dự báo, số 29, tháng 10/2023)

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Ban Thường vụ Tỉnh ủy An Giang (2020), Kế hoạch số 01-KH/TU, ngày 23/10/2020 về tổ chức học tập, quán triệt, tuyên truyền và triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025.

2. Quốc hội (2015), Luật Ngân sách nhà nước, số 83/2015/QH13, ngày 25/6/2015.

3. Sở Tài chính An Giang (2019-2021), Báo cáo quyết toán thu, chi NSNN địa phương An Giang năm 2019, 2020, 2021.

4. UBND tỉnh An Giang (2021), Kế hoạch số 104/QĐ-UBND, ngày 19/01/2021 về ban hành Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2021 của tỉnh An Giang.