Từ khóa: Gamification, quản trị nguồn nhân lực, doanh nghiệp Việt Nam

Summary

Gamification is the application of game-inspired design and mechanics to a non-game environment. The goal is to increase employee motivation and interaction, driving behavioral change to achieve specific business goals. This article aims to understand the concept, content and applications of Gamification in human resource management (HRM), advantages and disadvantages of Gamification and propose some solutions to apply Gamification effectively in HRM of Vietnamese enterprises.

Keywords: Gamification, human resource management, Vietnamese businesses

GIỚI THIỆU

Theo một nghiên cứu của Gallup năm 2022, chỉ có 36% nhân viên toàn cầu là tích cực và cam kết với công việc, trong khi 51% là thờ ơ và không quan tâm và 13% tiêu cực và phản đối. Điều này có nghĩa là hầu hết nhân viên đang không hài lòng với công việc của mình và do đó sẽ ảnh hưởng xấu đến hiệu quả và kết quả kinh doanh của tổ chức[1]. Do đó, việc tạo động lực cho nhân viên là điều cần thiết trong sự phát triển của công ty.

Gamification là việc áp dụng các yếu tố trò chơi nhằm tăng cường sự hứng thú và động lực cho người dùng, thay đổi hành vi và đạt được các mục tiêu cụ thể. Trong thời Cách mạng công nghiệp 4.0, HRM đang không ngừng thay đổi, Gamification nổi lên như một giải pháp mới để tăng cường sự gắn kết và động lực làm việc cho người lao động, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy năng suất và sáng tạo. Áp dụng các nguyên tắc trò chơi vào môi trường làm việc, Gamification không chỉ tạo ra mục tiêu rõ ràng và ghi nhận thành tích mà còn kích thích động lực nội tại và ngoại tại, từ đó tạo nên một môi trường làm việc hiệu quả. Việc ứng dụng rộng rãi của Gamification trong nhiều lĩnh vực, như: đào tạo, bán hàng và quản lý hiệu suất đã chứng minh được lợi ích đa dạng của nó. Tuy nhiên, cũng cần xem xét cẩn thận các thách thức và vấn đề phát sinh, đặc biệt là trong việc phù hợp với văn hóa đặc thù của các công ty Việt Nam.

Bài viết này sẽ khám phá cách thức và ứng dụng của Gamification trong HRM, nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về ảnh hưởng và chiến lược thực tiễn của nó, đồng thời trang bị kiến thức cần thiết cho các chuyên gia nhân sự và lãnh đạo DN Việt Nam để triển khai Gamification một cách hiệu quả và phù hợp với động lực cũng như giá trị văn hóa.

CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Khái niệm Gamification/game hóa

Thuật ngữ Gamification (gamify, game hóa - Tạm dịch: Trò chơi hóa) nổi lên như một xu hướng mới và được áp dụng vào nhiều lĩnh vực kinh doanh, giải trí, giáo dục thực tiễn. Khái niệm Gamification được hiểu cơ bản là khi chúng ta thêm các yếu tố và nguyên tắc cơ bản của trò chơi vào các môi trường phi trò chơi, như trang web, cộng đồng trực tuyến, hệ thống quản lý học tập hoặc mạng nội bộ của DN để tăng thu hút sự tham gia của người chơi, tăng năng suất làm việc và kết quả chiến dịch. Mục tiêu của trò chơi hóa là tương tác với người tiêu dùng, nhân viên và đối tác để truyền cảm hứng cộng tác, chia sẻ và tương tác.

Sự khác nhau giữa Game hóa (Gamify) và Game

Tuy cùng sử dụng các yếu tố của trò chơi, nhưng về bản chất, hoạt động game hóa hoàn toàn khác với game - trò chơi thông thường. Các tựa game thông thường sử dụng nội dung riêng biệt, không hề liên quan đến thương hiệu và chỉ mang tính chất giải trí. Trong khi đó, game hóa lại sử dụng những nội dung sẵn có của DN, thương hiệu và khai thác theo nhiều khía cạnh khác nhau để tạo ra hệ thống nhiệm vụ, phần thưởng… và hướng đến mục tiêu cuối cùng là nâng cao doanh số, tăng tương tác, đạt hiệu quả marketing hoặc đào tạo nhân viên, nâng cao động lực làm việc của nhân viên.

Ứng dụng phổ biến của Gamification trong HRM DN

Chương trình đào tạo và học tập: Sử dụng Gamification để tạo ra các khóa đào tạo và chương trình học tập thú vị, tương tác và cạnh tranh. Điều này có thể bao gồm việc sử dụng hệ thống điểm số, thưởng, cấp độ và cuộc thi để thúc đẩy sự tham gia và thành tích học tập của nhân viên.

Quản lý hiệu suất và đánh giá: Gamification có thể được sử dụng để tạo ra các hệ thống theo dõi và đánh giá hiệu suất của nhân viên. Điểm số, huy hiệu và bảng xếp hạng có thể được sử dụng để thúc đẩy sự cạnh tranh và động viên nhân viên để đạt được mục tiêu và nâng cao hiệu suất.

Giao tiếp và hợp tác trong nhóm: Gamification có thể khuyến khích sự giao tiếp, tương tác và hợp tác trong nhóm làm việc thông qua các hoạt động nhóm, trò chơi, thử thách và các công cụ giao tiếp tương tác. Điều này có thể tạo ra một môi trường làm việc sáng tạo và động lực.

Thưởng và khuyến khích: Gamification có thể được sử dụng để thưởng cho nhân viên dựa trên thành tích, đóng góp và hoàn thành mục tiêu. Các hệ thống thưởng và nhận thưởng có thể khuyến khích nhân viên làm việc chăm chỉ, nâng cao kỹ năng và đạt được thành công trong công việc.

Quá trình tuyển dụng: Gamification có thể được sử dụng để tăng cường trải nghiệm tuyển dụng và thu hút ứng viên tiềm năng. Trò chơi, thử thách và bài kiểm tra có thể được áp dụng để đánh giá kỹ năng và phù hợp của ứng viên với vị trí công việc.

Gắn kết và động viên nhân viên: Gamification có thể tạo ra một môi trường làm việc tích cực và thúc đẩy sự gắn kết của nhân viên. Hệ thống thưởng, cuộc thi và các hoạt động nhóm có thể khuyến khích sự cộng tác, sáng tạo và đóng góp của nhân viên.

Quản lý dự án và tiến độ công việc: Gamification có thể được sử dụng để theo dõi tiến độ công việc và quản lý dự án. Hệ thống điểm số, bảng xếp hạng và thưởng có thể khuyến khích nhân viên hoàn thành nhiệm vụ và đạt được mục tiêu theo đúng thời gian.

Cơ chế của Gamification

Cơ chế của Gamification là các hoạt động mang tính giáo dục hoặc khơi dậy sự cạnh tranh của người dùng. Mục đích sau cùng để truyền cảm hứng hoặc trao phần thưởng cho một hành động cụ thể nào đó. Để các trò chơi có thể mang lại động lực cho người tham gia và đạt được hiệu quả như mong đợi, thì chúng ta cần đảm bảo 3 yếu tố quan trọng, đó là: Bối cảnh: Chủ đề của chiến dịch phải liên quan đến DN hoặc ngành; Giá trị: Người tham gia phải nhận được giá trị thiết thực (quà, phần thưởng, huy hiệu, kiến thức...); Tính đơn giản: Nếu DN thực hiện một chiến lược game hóa quá phức tạp, sẽ không ai có thể hoàn thành thử thách và khiến người chơi nản chí. Các yếu tố chính của Gamification: điểm, huy hiệu, bảng xếp hạng và phần thưởng. Mỗi yếu tố đóng vai trò riêng trong việc đo lường thành tích, công nhận kỹ năng, thúc đẩy cạnh tranh, và kích thích hành vi (Zichermann và Cunningham, 2011; Hamari, 2017; Werbach và Hunter, 2012). Phương pháp này hiệu quả trong việc khai thác động lực nội tại, được thúc đẩy bởi sự hài lòng bên trong và mục đích, cũng như động lực ngoại sinh, được kích thích bởi phần thưởng bên ngoài (Ryan và Deci, 2000).

Những tiến bộ gần đây trong Gamification nhấn mạnh vào việc cân bằng giữa động lực nội tại và ngoại sinh, tích hợp các yếu tố cá nhân hóa để tăng cường sự gắn kết bền vững (Seaborn và Fels, 2015). Biến những công việc tẻ nhạt thành trải nghiệm hấp dẫn, Gamification nuôi dưỡng động lực và kiên trì, từ đó tăng cường năng suất.

THỰC TRẠNG VIỆC ỨNG DỤNG GAMIFICATION TRONG HRM TẠI CÁC DN

Gamification trong HRM là việc áp dụng các nguyên tắc và yếu tố của trò chơi vào các hoạt động HRM để tăng cường sự tham gia, hứng thú và hiệu quả công việc của nhân viên. Dưới đây là một số ví dụ nổi bật về DN áp dụng Gamification trong công tác HRM:

Google: Google đã sử dụng Gamification để cải thiện quá trình tuyển dụng và đào tạo nhân viên. Họ đã thiết kế các trò chơi nơi mà các ứng viên và nhân viên có thể tham gia vào các thách thức và dự án giả định để thể hiện kỹ năng và tiếp thu kiến thức.

Deloitte: Deloitte đã triển khai một chương trình Gamification cho việc đào tạo lãnh đạo, nơi mà nhân viên có thể tham gia vào các hoạt động trò chơi để phát triển kỹ năng lãnh đạo. Cách tiếp cận này đã giúp tăng cường sự tham gia và tăng hiệu quả học tập.

Microsoft: Microsoft đã sử dụng Gamification để khuyến khích nhân viên tham gia vào quá trình kiểm tra lỗi của hệ thống. Họ đã tạo ra một hệ thống điểm thưởng cho những nhân viên tìm ra lỗi, qua đó tăng cường sự tham gia và hiệu quả trong việc đảm bảo chất lượng sản phẩm.

Salesforce: Salesforce đã áp dụng Gamification vào hệ thống quản lý hiệu suất bán hàng, nơi nhân viên có thể theo dõi tiến trình và đạt được các mục tiêu thông qua một hệ thống điểm và huy chương, giúp tăng cường động lực và cạnh tranh lành mạnh.

SAP: Công ty này đã triển khai một chương trình Gamification để tăng cường sự tham gia của nhân viên vào các hoạt động đào tạo và phát triển. Nhân viên có cơ hội tham gia vào các trò chơi tương tác và thách thức để học hỏi và phát triển kỹ năng.

Nike – thương hiệu đồ thể thao hàng đầu, đã ứng dụng Gamification thúc đẩy và thu hút người dùng trong hành trình rèn luyện sức khỏe của họ. Sử dụng bảng xếp hạng, thử thách, huy hiệu và danh hiệu, Nike+ cho phép người dùng thi đấu với các vận động viên trên khắp thế giới.

Những ví dụ trên cho thấy Gamification không chỉ giúp tăng cường sự tham gia và hứng thú của nhân viên trong công việc, mà còn cải thiện hiệu quả đào tạo và phát triển kỹ năng. Điều này có thể là một phần quan trọng trong việc xây dựng một môi trường làm việc tích cực và đổi mới, đặc biệt quan trọng trong lĩnh vực HRM.

ƯU ĐIỂM VÀ NHƯỢC ĐIỂM CỦA GAMIFICATION

Ưu điểm của Gamification

Theo Zippia (2023), 90% nhân viên cho biết việc ứng dụng trò chơi giúp họ làm việc hiệu quả hơn. Ngoài ra, các tổ chức sử dụng phương pháp này có lợi nhuận cao hơn 7 lần so với các tổ chức không sử dụng. Những lợi ích này xuất phát từ các ưu điểm sau của Gamification:

- Việc DN áp dụng Gamification vào quản trị nhân viên đã khiến không khí làm việc trở nên sôi nổi và nhiệt huyết hơn. Gamification giúp nhân viên có động lực làm việc, đồng thời tăng mật độ gắn kết giữa nhân viên và DN. Ngoài ra, Gamification còn cho nhân viên thấy được sự tiến bộ của bản thân qua từng giai đoạn thông qua kết quả trên bảng thành tích thay vì phải chờ đến các đợt review định kỳ năm như trước đây.

- Gamification tạo cơ hội cho các nhân viên ưu tú. Thông qua những công việc có yếu tố Gamification, họ sẽ được ghi nhận bởi toàn bộ công ty và đồng nghiệp. Điều này sẽ góp phần tạo động lực cho các nhân viên khác cố gắng hơn. Đây là sự cạnh tranh lành mạnh mà Gamification đem lại.

- Gamification khai thác cảm xúc của nhân viên. Nắm bắt được tâm lý chung của mọi người, Gamification đã giúp nhân viên gắn kết với nhau và với DN. Từ sự tiến bộ đó mà DN có thể phát triển một cách bền vững và nhanh chóng hơn.

Nhược điểm của Gamification

Gamification có khả năng vô cùng vượt trội, tuy nhiên các DN đôi khi lại áp dụng Gamification một cách chung chung và đơn giản. Điều này đã kìm hãm khả năng phát triển và sáng tạo của nhân viên. Vì vậy, các DN cần phải nghiên cứu kỹ để tạo nên một chiến dịch Gamification phù hợp.

Áp dụng được Gamification vào DN là điều tốt. Tuy nhiên, nếu bị lạm dụng quá mức, các trò chơi sẽ khiến cho cả khách hàng và nhân viên DN cảm thấy bị ép buộc. Họ sẽ mất đi những cảm xúc tích cực ban đầu và trở nên chán nản. Đồng thời, Gamification sẽ tạo ra cạnh tranh không lành mạnh và xuất hiện gian lận.

Bản chất của Gamification chính là game, vậy nên nó cần phải được đổi mới và nâng cấp liên tục để luôn mang lại cho người chơi cảm giác hứng thú và muốn chinh phục. Đây là một thách thức không hề nhỏ đối với các nhà phát triển về lĩnh vực này.

MỘT SỐ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT ĐỂ VIỆC ỨNG DỤNG GAMIFICATION TRONG HRM TẠI CÁC DN VIỆT NAM ĐẠT HIỆU QUẢ

Tại Việt Nam một số doanh nghiệp đã ứng dụng Gamification, như:

- KiotViet: Tăng 20% tỷ lệ hoàn thành đào tạo và 15% doanh số với nền tảng đào tạo gamified.

- VNPOST: Cải thiện 18% tinh thần nhân viên và 12% năng suất qua hệ thống phần thưởng Gamified.

- Motive Vietnam: Giảm 8% tỷ lệ chuyển việc nhân viên mới và tăng 17% sự hài lòng qua quá trình nhập môn Gamified.

- Topica Education: Tăng 25% sự tham gia sinh viên và 22% kết quả học tập qua Gamification trong học trực tuyến.

- FPT Corporation đã giải quyết vấn đề này bằng cách triển khai các chương trình làm việc linh hoạt, cải thiện gói phúc lợi và tập trung vào việc công nhận nhân viên. Những biện pháp này đã giảm tỷ lệ chuyển việc đáng kể 10% và tăng sự hài lòng lên 15%.

- MobiFone đã đối phó với thách thức cân bằng công việc - cuộc sống bằng cách cung cấp lịch trình làm việc linh hoạt, trung tâm chăm sóc trẻ do công ty tài trợ, và các chương trình chăm sóc sức khỏe, dẫn đến giảm 5% tỷ lệ vắng mặt và tăng 10% năng suất.

- VinGroup cải thiện tính minh bạch trong quản lý thông qua các kênh giao tiếp định kỳ, đánh giá hiệu suất và khảo sát nhân viên, tăng cường lòng tin vào quản lý lên 20% và giảm tỷ lệ chuyển việc 5%.

Những ứng dụng Gamification đã mang lại hiệu quả cực kỳ thành công cho DN. Tuy nhiên, nếu không nghiên cứu kỹ lưỡng, thì kết quả sẽ không như mong muốn. Dựa vào những ưu điểm và nhược điểm của Gamification đã được phân tích ở trên, tác giả đề xuất một số giải pháp sau cho các DN Việt Nam:

1. Xác định mục tiêu - Xây dựng hệ thống điểm và phần thưởng: Mục tiêu của game phải được xác định rõ nhằm tránh lãng phí về kinh phí và công sức. Đồng thời, thiết kế một hệ thống điểm dựa trên các chỉ tiêu công việc, nơi nhân viên có thể kiếm được điểm và đổi chúng lấy phần thưởng. Điều này giúp tạo động lực và khích lệ nhân viên hoàn thành công việc.

2. Lựa chọn đối tượng người chơi phù hợp - Sử dụng Bảng Xếp hạng và Thi đua: Cần hiểu rõ người chơi là ai, từ đó tạo ra các bảng xếp hạng để theo dõi và công bố những nhân viên có hiệu suất cao, tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh và khích lệ nhân viên nỗ lực hơn.

3. Thiết kế nhiệm vụ và thách thức: Tạo ra các nhiệm vụ và thách thức trong công việc, tương tự như các cấp độ trong trò chơi, để nhân viên có thể "vượt qua" và đạt được thành tựu.

4. Tích hợp công nghệ và ứng dụng: Phát triển hoặc tích hợp các ứng dụng di động hoặc phần mềm để theo dõi tiến trình, tích điểm và quản lý các phần thưởng. Công nghệ có thể giúp quá trình này trở nên mượt mà và thú vị hơn.

5. Phản hồi và ghi nhận: Đảm bảo rằng, nhân viên nhận được phản hồi tích cực và ghi nhận công lao một cách thường xuyên, giúp họ cảm thấy giá trị công việc của mình được đánh giá cao.

6. Tùy chỉnh và linh hoạt: Cung cấp sự linh hoạt trong việc chọn phần thưởng hoặc cách thức kiếm điểm để phù hợp với nhu cầu và sở thích cá nhân của từng nhân viên.

7. Đào tạo và phát triển kỹ năng: Kết hợp Gamification vào các chương trình đào tạo và phát triển kỹ năng, giúp nhân viên học hỏi một cách thú vị và không áp lực.

8. Thu thập phản hồi và cải tiến: Thu thập phản hồi từ nhân viên về các chương trình Gamification và cải tiến chúng dựa trên phản hồi này để đảm bảo chúng luôn phù hợp và hiệu quả.

Ngoài ra, để áp dụng Gamification hiệu quả, quan trọng là phải hiểu rõ văn hóa DN và nhu cầu của nhân viên, đồng thời phải có sự hỗ trợ và cam kết từ ban lãnh đạo./.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Ergle, D. (2020). The Impact of Gamification on Employee Engagement in a Complex System of Human Resource Management Processes, Doctoral thesis, University of Latvia.

2. Huotari, K. and Hamari, J. (2017), A Definition for Gamification: Anchoring Gamification in the Service Marketing Literature, Electron Markets, 27, 21-31, https://doi.org/10.1007/s12525-015-0212-z.

3. Jhanjhi, N. Z. (2021), Gamification: A Tool To Enhance Employee Engagement And Performance, Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 12(5), 3252-3269.

4. Ryan, R.M., and Deci, E.L. (2000), Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being, American psychologist, 55(1).

5. Seaborn, K. and Fels, D.I. (2015), Gamification in theory and action: A survey, International Journal of human-computer studies, 74, pp.14-31.

6. Werbach, K., Hunter, D. and Dixon, W. (2012), For the win: How game thinking can revolutionize your business, Vol. 1, Philadelphia: Wharton digital press.

7. Zippia (2023), 19 gamification trends for 2023-2025: top stats, facts & examples, retrieved from https://www.linkedin.com/pulse/%E1%BB%A9ng-d%E1%BB%A5ng-gamification-trong-employee-engagement-talentbrandvietnam.

8. Zichermann, G. and Cunningham, C., 2011. Gamification by design: Implementing game mechanics in web and mobile apps, O'Reilly Media, Inc.

Nguyễn Thị Dễ - Trường Đại học Tư thục Quốc tế Sài Gòn (SIU)

(Theo Tạp chí Kinh tế và Dự báo, số 03, tháng 02/2024)

[1] https://www.zippia.com/advice/gamification-statistics/