Dự kiến dự thảo Luật Quy hoạch sẽ được đưa ra bàn luận tại hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách vào đầu tháng 4. Song, những ý kiến trái chiều xung quanh luật này vẫn tiếp tục được đưa ra. Ngày 04/04/2017, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cơ quan được giao chủ trì soạn thảo đã tổ chức hội thảo về Dự thảo Luật Quy hoạch để làm rõ một số thông tin trái chiều.

Thứ trưởng Đặng Huy Đông chủ trì Hội thảo

Nhiều ý kiến "ngược" từ Bộ Xây dựng

Bộ Xây dựng vừa có báo cáo gửi Thủ tướng về việc xây dựng dự thảo Luật Quy hoạch có nhiều điểm bất hợp lý và chưa tiếp thu đầy đủ chỉ đạo của Thủ tướng.

Bộ Xây dựng cho biết, tính đến thời điểm này, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt 15 quy hoạch xây dựng (QHXD) vùng liên tỉnh; 100% các tỉnh, thành phố đã lập và phê duyệt QHXD vùng tỉnh. Đã có 802/802 thành phố, thị xã, thị trấn và 6 đô thị mới có quy hoạch chung được phê duyệt, trong đó 23 quy hoạch thuộc thẩm quyền phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ.

Hệ thống pháp luật về QHXD đã ngày càng được hoàn thiện. Hiện nay, quy định pháp luật về QHXD đã được thể hiện khá đồng bộ, thống nhất trong Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch đô thị.

Theo Bộ Xây dựng, dự thảo Luật Quy hoạch, trong đó các quy định về lĩnh vực QHXD chưa được quy định rõ và còn thiếu. Bởi, QHXD không được quy định trong hệ thống quy hoạch tại Việt Nam, việc xác định bằng quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn là chưa đầy đủ. Việc tổ chức lập, hình thành một bản quy hoạch tổng thể trong thời điểm hiện nay là chưa khả thi, vì không dễ dàng thực hiện tất cả nội dung lĩnh vực trong cùng một thời gian. Do đó, dẫn đến thời gian để hoàn thành việc lập quy hoạch sẽ kéo dài, hoặc chất lượng nội dung của quy hoạch không đảm bảo các yêu cầu về mặt kỹ thuật, đặc thù của từng ngành, đặc biệt đối với QHXD.

Bộ Xây dựng cũng cho rằng, dự thảo Luật Quy hoạch chưa tiếp thu đầy đủ chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Luật không bao quát hết các vấn đề cần điều chỉnh đối với lĩnh vực QHXD, khi thực hiện có thể dẫn tới sự xáo trộn không cần thiết và không bảo đảm tính thống nhất, xuyên suốt trong hệ thống pháp luật hiện hành.

Bộ này cũng khẳng định, nếu thực hiện như quy định tại dự thảo Luật Quy hoạch, sẽ bãi bỏ hoặc điều chỉnh một lượng rất lớn QHXD đã và đang được thực hiện, dẫn đến sự lúng túng, mất rất nhiều công sức, nguồn lực, thời gian và có thể tác động tiêu cực, gây nhiều hệ lụy đối với sự phát triển kinh tế - xã hội.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật Quy hoạch lấy QHXD vùng tích hợp với quy hoạch kinh tế - xã hội, thì sẽ rất khó thực hiện, phức tạp để ra một quy hoạch - như đồ án xây dựng vùng thủ đô Hà Nội phải mất 2-3 năm. Vì vậy, tích hợp vào QHXD phải mất 7-8 năm chưa chắc đã xong, phản biện, thẩm định cũng rất khó.

Quy hoạch xây dựng thực tế đang không còn phù hợp

Phát biểu tại hội thảo ngày 04/04/2017 tại Bộ Kế hoạch và Đầu tư, PGS.TS Trần Trọng Hanh, nguyên Hiệu trưởng Đại học Kiến trúc Hà Nội, cho rằng cách thức lập quy hoạch ở Việt Nam không giống với bất cứ nơi nào trên thế giới. Ở đây, mỗi bộ ngành và địa phương làm một quy hoạch. Hệ quả tất yếu là sự chồng chéo không đáng có

“Hơn 20 bộ là 20 chính phủ, cũng như 63 tỉnh là 63 quốc gia. Ai làm quy hoạch thì rất thích. Nhưng người dân không chịu nổi nữa. Có quá nhiều quy hoạch không biết làm thế nào. Không cải cách sẽ chết”, PGS.TS Trần Trọng Hanh thẳng thắn.

Theo quan điểm của PGS.TS Trần Trọng Hanh, việc ban hành Luật Quy hoạch không còn là việc nên làm mà đã trở đã trở thành việc cấp thiết.

Ông cũng cho rằng QHXD ra đời ở nước ta từ những năm 1990 nhằm phù hợp với nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung, ở đó Nhà nước phải quy hoạch chi tiết tới từng khu đất, ngôi nhà. Nhưng cách làm ấy không còn phù hợp với nền kinh tế thị trường hiện tại.

Bởi, để được xây nhà, người dân và doanh nghiệp phải tiến hành rất nhiều bước. Tra cứu xem mảnh đất của mình có thuộc khu vực đất ở không ở cơ quan Tài nguyên và Môi trường là bước đầu tiên. Bước tiếp theo, người dân và doanh nghiệp cần tới cơ quan xây dựng để xem quy hoạch hạ tầng. Nếu mảnh đất thuộc khu đất ở nhưng theo bản vẽ của cơ quan xây dựng là một con đường, việc xây nhà sẽ bị dừng lại. Sự mâu thuẫn trong các quy hoạch làm nảy sinh vấn đề tiêu cực - “chạy bản vẽ”.

Lấy dẫn chứng về tỉnh Phú Yên, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đặng Huy Đông kể, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên từng cho biết, có tới 200 quy hoạch trên địa bàn nhỏ bé của tỉnh. Điều này khiến ông rất lo lắng mỗi khi phải ký giấy tờ liên quan đến quy hoạch, vì không biết, liệu mình có vi phạm quy hoạch nào không?

Thực tế hiện nay đòi hỏi một quy hoạch thống nhất cho cả nước. Phương pháp tích hợp đa ngành được coi là chìa khóa để giải quyết vấn đề chồng chéo quy hoạch. Một cách đơn giản có thể hiểu đó như việc xếp chồng các quy hoạch lên nhau nếu có những điểm không trùng khớp thì phải tiến hành sửa chữa ngay trên giấy, tránh xây dựng rồi điều chỉnh và đập bỏ.

Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, GS, TS. Đặng Hùng Võ: "chúng ta đang bị chia cắt bởi tính cục bộ"

“Chúng ta đang bị chia cắt bởi tính cục bộ”

Ở một góc độ khác, GS, TS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng, thực chất, bài toán quy hoạch trong cơ chế thị trường về thực chất chỉ là chia sẻ việc sử dụng không gian lãnh thổ, trong đó có tài nguyên thiên nhiên và phát triển hạ tầng chung nhằm mang lại hiệu suất và hiệu quả cao trong quá trình phát triển bền vững. Những vấn đề khác, như: quy hoạch sản phẩm, dịch vụ… tất cả đều do thị trường quyết định dựa trên các quy luật của thị trường.

Song, vị nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường lại thẳng thắn chỉ rõ, hiện nay, chúng ta không phải bị chia cắt về pháp luật, mà chúng ta đang bị chia cắt bởi tính cục bộ, muốn quyền của mình cao nhất.

“Đây là vấn đề cần được loại bỏ. Nhiều bộ lo luật ra thì mình mất việc, tôi cho rằng, vấn đề còn lại thì quan trọng là cách làm thế nào, bộ nào làm việc nào thì vẫn làm việc đó, nhưng thay vì tự làm tự quyết định, tự trình thì giờ phải làm thêm một việc là chồng lên nhau xem đã ổn chưa”, vị chuyên gia này chia sẻ.

Cần vì lợi ích chung, không thể vì quyền lợi của bất kỳ bộ nào

Theo Thứ trưởng Đặng Huy Đông, nếu được Quốc hội thông qua vào kỳ họp thứ ba (5/2017), thì đây Luật này sẽ thay đổi hẳn cách quản lý quy hoạch hiện tại và giải quyết triệt để vấn đề liên kết vùng. Bởi lẽ, việc thiết lập một quy hoạch tổng thể được ưu tiên thực hiện trước các quy hoạch ở quy mô nhỏ hơn.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật mới cũng sẽ chấm dứt câu chuyện bộ, ngành tùy tiện điều chỉnh quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch theo tư duy nhiệm kỳ, theo mong muốn của người đứng đầu.

Việc điều chỉnh quy hoạch cần thông qua một hội đồng gồm đại diện tất cả các bộ ngành, chuyên gia về kinh tế, xã hội, môi trường,... cùng tham gia tranh luận.

Dự thảo Luật cũng có những chương, điều khắc phục tình trạng quy hoạch ưu tiên lợi ích cho bộ ngành, doanh nghiệp lớn, đảm bảo công bằng cho mọi thành phần kinh tế.

Khi Luật Quy hoạch được thông qua, thì ngay cả Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ bỏ không làm nhiệm vụ xây dựng Quy hoạch Kinh tế - Xã hội 5 năm như hiện tại nữa.

Trước ý kiến cho rằng phải mất 7-8 năm mới có được bản quy hoạch tổng thể mới, Thứ trưởng Đặng Huy Đông khẳng định, trong vòng 2 năm sau khi được ban hành bản Quy hoạch tổng thể quốc gia sẽ hoàn thành, nếu có sự hợp tác làm việc tích cực.

Trước câu hỏi rằng, Quốc hội ra luật này để kéo quyền lực về Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Thứ trưởng Đặng Huy Đông khẳng định không có việc tranh giành lợi ích trong quản lý quy hoạch.

“Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan được Chính phủ giao nhiệm vụ chủ trì soạn thảo. Không có quyền lực một phía. Luật được soạn thảo không nhằm giành quyền lợi về bên nào”, Thứ trưởng Đặng Huy Đông nhấn mạnh.

Thứ trưởng Đặng Huy Đông cho biết ban soạn thảo dự thảo Luật Quy hoạch gồm thành viên của các bộ ngành và chuyên gia độc lập. Vì thế, dự thảo Luật đã trình lên UBTV Quốc hội là thành quả của nhiều người, trong đó Bộ Kế hoạch và Đầu tư chỉ đóng góp 1 tiếng nói.

Theo dự thảo Luật Quy hoạch, việc lập quy hoạch, thẩm định và quản lý là việc chung, có một hội đồng thẩm định, chứ không có quyền lực thuộc về một phía. Quyền lực cao nhất là Quốc hội, sau đó là Chính phủ.

“Chỉ có khái niệm bình đẳng trong phân bổ nguồn lực đất nước, đặt nguồn lực quốc gia lên trên hết, không thuộc về quyền lực của bộ nào”, Thứ trưởng Đặng Huy Đông mạnh mẽ./.