Có nên loại bỏ công tác “tiền kiểm” và “hậu kiểm” an toàn thực phẩm?
Giảm thiểu thủ tục hành chính cho DN thực phẩm
Mở đầu đối thoại, ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đề nghị Chính phủ và Bộ Y tế bãi bỏ quy định cấp giấy chứng nhận phù hợp quy định an toàn thực phẩm tại Nghị định 38, thay bằng Bản đăng ký chất lượng thực phẩm. Theo ông Trương Đình Hòe, Luật An toàn thực phẩm quy định DN chỉ có trách nhiệm đăng ký công bố hợp quy về an toàn thực phẩm mà không phải xin xác nhận của cơ quan nhà nước.
Việc cấp xác nhận công bố phù hợp với quy định an toàn thực phẩm không làm thay đổi trách nhiệm của DN đối với sản phẩm được công bố nhưng lại dễ bị lạm dụng biến thành cấp phép, dẫn đến xin cho trên thực tế.
Có ý kiến cho rằng việc bỏ hay không bỏ quy định cấp giấy xác nhận cần xem xét dựa trên việc bảo đảm sức khỏe của người dân. Trước mắt, nếu quy định này chưa thể bỏ được, Nghị định 38 cần được xem xét, sửa đổi theo hướng giảm thiểu thủ tục hành chính cho DN ngành thực phẩm.
Về nội dung này, Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường nêu rõ: Vấn đề này đã được Bộ Y tế họp nhiều lần và có công văn phối hợp với các bộ liên quan như Khoa học và Công nghệ, Công Thương... về việc sửa quy định công nhận phù hợp an toàn thực phẩm, song còn nhiều lý do nên đến nay chưa xong.
Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, ông Nguyễn Thanh Phong nêu quan điểm chưa đồng ý đề xuất cho phép DN tự công bố phù hợp an toàn thực phẩm.
Ông Phong khẳng định, nếu để DN tự công bố sản phẩm có thể gây nhầm lẫn cho người dùng, khó xử lý nếu việc công bố có các loại phụ gia thực phẩm, các loại dược liệu bị cấm hay khuyến cáo không sử dụng, các chỉ tiêu an toàn về vi sinh vật, kim loại nặng vượt mức cho phép…
Loại bỏ “tiền kiểm” và “hậu kiểm”?
Tại buổi đối thoại, nhiều ý kiến đề nghị chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”. Tuy nhiên, bác sĩ, luật sư Nguyễn Hưng Củng, Tổng thư ký Hiệp hội thực phẩm chức năng nêu quan điểm, nếu không "tiền kiểm" sẽ không thể "hậu kiểm" được.
Dẫn chứng vụ việc 7 người tử vong do rượu thời gian qua, ông Củng cho rằng, hiện chưa thể bỏ khâu "hậu kiểm", bởi thực phẩm còn đang lộn xộn. Nếu có đăng ký kiểm tra, kiểm soát, "hậu kiểm" sẽ không xảy ra tình trạng này.
Đồng tình với quan điểm này, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm Nguyễn Thanh Phong cho rằng, vẫn nên thực hiện hai phương thức "tiền kiểm" và "hậu kiểm" để biết DN có thực hiện theo đúng yêu cầu về an toàn thực phẩm không.
Một nội dung được các hiệp hội và DN nêu ra tại buổi đối thoại là tỷ lệ kiểm tra chuyên ngành các lô hàng thực phẩm xuất nhập khẩu vẫn quá lớn, gây tốn kém chi phí cho DN.
Theo số liệu của Cục Công nghệ thông tin (Tổng cục Hải quan), năm 2016 có 163.000 lô hàng phải kiểm tra an toàn thực phẩm khi nhập khẩu. Khảo sát của Viện Quản lý kinh tế Trung ương cho thấy, chi phí cho việc này trung bình 6-10 triệu đồng/lô hàng, tổng chi phí DN phải chịu từ 978-1.630 tỷ đồng/năm.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam chủ trì đối thoại/Ảnh: Đình Nam
Lắng nghe ý kiến của các hiệp hội và DN, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam yêu cầu đại diện bộ, ngành, cơ quan chức năng giải đáp, tháo gỡ, như đề nghị quy định rõ 3 phương thức kiểm tra quy định tại Luật An toàn thực phẩm, khắc phục tình trạng mỗi bộ có một quy định khác nhau; kiến nghị mặt hàng tươi sống mới phải kiểm dịch, mặt hàng vừa phải kiểm dịch vừa phải kiểm tra an toàn thực phẩm nên giao cho cơ quan kiểm dịch thực hiện.
Sẽ tăng cường kiểm tra quy trình sản xuất của DN
Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Văn Tùng nhận xét hiện Bộ Y tế đang có các văn bản quản lý thay vì các quy chuẩn, quy trình kỹ thuật đối với việc công nhận phù hợp an toàn thực phẩm. Theo thống kê hiện chỉ có 2% sản phẩm thực phẩm có quy chuẩn kỹ thuật. Vì vậy Bộ Khoa học và Công nghệ đã giao Tổng cục Tiêu chuẩn-Đo lường-Chất lượng phối hợp với Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) khẩn trương chuyển đổi các quy định thành quy chuẩn kỹ thuật.
Về vấn đề này, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam quả quyết: “Bao giờ các đồng chí hoàn thành việc này? Bản chất nhiều quy chuẩn kỹ thuật, quy trình này chúng ta đã có, hoàn toàn theo Uỷ ban Tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế (Uỷ ban Codex). Cái nào đã có đầy đủ thì công nhận ngay, còn cái nào thiếu, hoặc những sản phẩm đặc thù của Việt Nam, chúng ta khẩn trương nghiên cứu, hoàn thiện tiếp. Những yêu cầu vô lý, tuỳ tiện, không có cơ sở khoa học đối với DN phải bỏ ngay. Các đồng chí phải thật cụ thể, mỗi ngày là bao nhiêu tiền bạc của DN”.
Theo đó, lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ cam kết phối hợp chặt chẽ với Bộ Y tế và tiến hành thẩm định, công nhận các quy chuẩn, quy trình kỹ thuật đã có đầy đủ (hiện chiếm khoảng 60-70% số quy định công nhận phù hợp an toàn thực phẩm) trong thời gian không quá 30 ngày.
Bên cạnh đó, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Quốc Cường khẳng định, Bộ sẽ tiếp thu các ý kiến theo hướng DN có văn bản công bố phù hợp với quy định an toàn thực phẩm, gửi lên Cục An toàn thực phẩm theo hệ thống điện tử, sau một tuần cơ quan quản lý không có ý kiến, DN sẽ được triển khai thực hiện. Thể hiện sự đồng tình với việc nên phân loại các loại thực phẩm, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Cường nêu rõ: Đối với một số nhóm thực phẩm có nguy cơ cao đến sức khỏe con người như sữa, thực phẩm công thức dinh dưỡng cho trẻ em; thực phẩm chức năng; phụ gia thực phẩm… cần có cơ chế kiểm soát phù hợp.
Kết luận vấn đề này, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam lưu ý, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, nhưng phải đảm bảo cho DN phát triển. Bộ Y tế chủ trì xây dựng Đề án tăng cường kiểm tra theo quy trình sản xuất theo đúng xu thế của thế giới./.
Bình luận