Mạng xã hội là trung tâm

Trong thời gian qua, các mạng xã hội lớn đã đồng loạt tung ra các ứng dụng cho tin tức và báo chí, như: Snapchat Discover, Facebook Instant Articles, Apple News, Twitter Moments. Để cạnh tranh với mạng xã hội trong lĩnh vực này, “ông lớn” Google ngoài việc làm mới lại Google News, còn mở Accelerated Mobile Pages - một giao diện cho phép tăng tốc độ truy cập cho các trang web trên nền tảng di động.

Không khó để thấy rằng, công chúng đã có thói quen và xu hướng đọc báo trên mạng xã hội, thông qua sự giới thiệu hay các chia sẻ của bạn bè trên đó. Theo một nghiên cứu truyền thông gần đây, tin tức chiếm đến hơn 40% lưu lượng trao đổi thông tin, thảo luận trên Facebook - mạng xã hội hiện có hơn 1,4 tỷ người dùng. Là đối tác của Instant Articles từ tháng 10/2015, các bài báo của The New York Times đăng trên Facebook có số chia sẻ trung bình cao gấp 3,5 lần, thích (like) gấp 2,5 lần và con số bình luận (comment) gấp 5,5 lần so với trên các đường link thông thường, theo khảo sát của Newswhip.

Công chúng đã có thói quen và xu hướng đọc báo trên mạng xã hội

Giới nghiên cứu cho rằng, mạng xã hội giữ vai trò mở rộng“không gian thông tin”, tạo uy tín cho cơ quan báo chí truyền thông chuyên nghiệp. Thông thường, các tin, bài viết của phóng viên được đăng tải trên các cơ quan báo chí chính thống. Tuy nhiên, do khuôn khổ hoặc thời gian có hạn, nhà báo có thể đăng các nội dung bên lề sự kiện, hoặc những thông tin có liên quan, như: bối cảnh của sự kiện, quá trình phỏng vấn, cảm nhận cá nhân của tác giả lên trang mạng xã hội của tòa soạn, bổ sung, mở rộng và giúp bản tin trở nên phong phú và có chiều sâu hơn.

Bên cạnh đó, hiện nay, trong bối cảnh cạnh tranh giữa các hãng truyền thông ngày càng gay gắt, mạng xã hội có thể đáp ứng nhu cầu muốn thông tin nhanh của công chúng, giúp các hãng truyền thông có thể đi đầu trong “trận địa” chiếm lĩnh thông tin và có thể thông qua mạng xã hội liên tục đưa tin về những tiến triển mới nhất của sự kiện.

Có vẻ các nhà sản xuất nội dung đã chấp nhận thực tế nói trên để trở thành nhà cung cấp cho các ứng dụng tin tức (cũng như người ta đã chấp nhận Uber kinh doanh dịch vụ vận chuyển dù không sở hữu chiếc xe nào), bởi nếu không tham gia xu hướng này, họ sẽ mất cơ hội duy trì và phát triển lượng người đọc và doanh thu từ quảng cáo trong tương lai, và nhất là sự tiếp cận và tương tác với người đọc.

Điện thoại di động là phương thức tiếp cận và thu lợi nhuận chủ đạo

Khảo sát các xu hướng báo chí thế giới thường niên năm 2016 của Hiệp hội Báo chí và các Nhà xuất bản tin tức thế giới (WAN-IFRA) cho biết, thách thức đối với ngành công nghiệp báo chí hiện vẫn là phương thức để tạo ra sự tiếp cận và ảnh hưởng của báo chí trên nhiều nền tảng, như: thiết bị di động, phương thức phát hành kỹ thuật số thu tiền.

Nhiều nhà xuất bản đã chọn cách truyền tải tin bài qua thiết bị di động (điện thoại thông minh và máy tính bảng). Hiệp hội Báo chí Mỹ cho biết, hơn nửa số độc giả báo điện tử của nước này chỉ sử dụng thiết bị di động để đọc tin hàng ngày. Theo trang cung cấp số liệu ComScore, 10 hãng truyền thông kỹ thuật số của Mỹ có 37% độc giả “ghé thăm” hãng tin bằng thiết bị di động và 31% khác đọc tin bằng cả thiết bị di động lẫn máy tính bàn. Tại các thị trường như Pháp, Đức, Nhật Bản, Australia và Canada, hơn 1/3 số người trưởng thành sử dụng thiết bị di động để đọc tin tức. Đặc biệt, số lượng ngày càng tăng của điện thoại thông minh và máy tính bảng cũng thúc đẩy việc sử dụng ứng dụng dữ liệu lớn trên báo điện tử, chẳng hạn video.

Được biết, 8-9 tỷ video mỗi ngày được theo dõi trên Facebook, 8 tỷ video/ngày được xem qua Snapchat và 4 tỷ được xem qua Youtube. Trong khi đó, con số độc giả đọc tin tức bằng máy tính bàn tiếp tục giảm.

Nhờ xu hướng tiếp cận tin tức qua mạng, phương thức thu lợi nhuận từ phát hành kỹ thuật số cũng phát triển theo. Doanh thu phát hành kỹ thuật số thu tiền từ độc giả tiếp tục tăng trưởng 2 con số, tăng 30% trong năm 2015 và 547% trong 5 năm qua. Trong số những độc giả thường đọc tin trực tuyến, khoảng 1/5 người sẵn sàng trả tiền để được theo dõi tin tại nhiều quốc gia trong chương trình nghiên cứu của WAN-IFRA.

Tuy vậy, bên cạnh sự bùng nổ của thiết bị di động và tiềm năng của phương thức phát hành kỹ thuật số thu tiền độc giả, phát hành dạng in ấn vẫn có chỗ đứng nhất định. Năm 2015, ngành báo chí tạo ra 90 tỷ USD nhờ nội dung của báo phát hành in ấn và kỹ thuật số, 78 tỷ USD đến từ quảng cáo dạng in ấn và kỹ thuật số.

Cung cấp dịch vụ kiểm chứng sự thật

Trong năm 2017, các diễn biến then chốt sẽ tập trung vào những nỗi lo sợ về việc sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ đang ảnh hưởng ra sao tới chất lượng thông tin.

Báo cáo dự báo hàng năm Journalism, media and technology trends and predictions 2017 của Viện nghiên cứu Báo chí Reuters, vừa công bố mới đây, cho biết việc kiểm chứng sự thật sẽ nhận được nhiều sự chú ý (một điều không đáng ngạc nhiên), và nó sẽ được tự động hóa. Báo cáo dự đoán đến cuối năm 2017, sẽ có “hàng trăm ứng dụng mở rộng cho trình duyệt và robot nhắn tin cung cấp dịch vụ kiểm chứng sự thật”.

Dẫn lời của Paul Bradshaw thuộc Đại học Birmingham City cho biết: “Không có gì kích thích sự phát triển của công nghệ bằng một cuộc chiến tranh, và các cuộc chiến tranh thông tin hiện đã ngày càng tạo ra nhiều hình thức 'báo chí bổ sung' (augmented journalism) trong khi các cơ quan báo chí - và truyền thông xã hội ​- phát triển các loại vũ khí để chống trả”.

Mặc dù phần lớn câu chuyện xung quanh tin tức giả đều xoay quanh cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, song đây không phải chỉ là vấn đề của riêng nước Mỹ. Chính phủ Cộng hòa Séc đang thành lập một đơn vị “chống tin tức giả” để theo dõi khoảng 40 trang web chuyên đưa ra các thuyết âm mưu và thông tin sai sự thực về người di cư trước thềm các cuộc bầu cử vào tháng 10.

Hướng đến độc giả trả phí

Tìm đến các độc giả để có được doanh thu trong bối cảnh nguồn thu từ quảng cáo cạn kiệt dần. “Chúng tôi dự kiến quảng cáo hiển thị sẽ gần như biến mất hoàn toàn vào năm 2025”, Tom Standage, Phó tổng biên tập của tờ The Economist cho biết.

“Chiến lược cốt lõi của chúng tôi trong tương lai sẽ là tập trung kiên định vào các độc giả trả phí, bởi ngày nay không thể trông chờ vào doanh thu từ quảng cáo,” Ed Roussel, người phụ trách mảng đổi mới của tờ The Wall Street Journal cho biết.

47% số người được hỏi cho biết việc chi trả trực tiếp của độc giả sẽ là dòng doanh thu kỹ thuật số mà họ sẽ tập trung nhiều nhất trong năm 2017, sau đó là video quảng cáo/tài trợ (45%) và nội dung được tài trợ (42%). Tỷ lệ coi trọng quảng cáo hiển thị chỉ là 40%.

“Thách thức lớn sẽ là biến những người sử dụng mạng vô danh thành người dùng có đăng ký, và cơ hội sẽ đến nếu chúng ta đạt được điều này một cách mạnh mẽ và đáng tin cậy”, một nhà xuất bản tin tức ở Anh cho biết.

Nhiều audio hơn, ít video hơn?

Sẽ có một sự tập trung lớn vào các ứng dụng ​chat và robot tán gẫu, trong đó có các máy đọc tin tức kiểu như Alexa của Amazon và Google Assistant. Điều này hoàn toàn hợp lý khi “Amazon [nói rằng họ] đã bán được số lượng sản phẩm kích hoạt bằng giọng nói trong dịp Giáng sinh nhiều hơn 9 lần so với trong cả năm 2015 - trong đó rất nhiều người ưa chuộng sản phẩm Echo Dot giá phải chăng (50 USD). Gartner dự báo rằng 30% hoạt động duyệt web sẽ được thực hiện qua các loại giao diện người dùng không màn hình này (được gọi là Zero-UI) vào năm 2020”.

(Hưởng ứng xu hướng xác thực thông tin tự động, “Full Fact có trụ sở đặt tại Anh đã và đang xem xét phát triển một dịch vụ có thể xác thực thông tin trong các cuộc họp báo trực tiếp”)

Báo cáo cũng nhận thấy sự quan tâm tăng lên với các nội dung audio - Facebook sắp ra mắt dịch vụ live audio cho người dùng trong năm nay - trong khi người ta bớt hào với với live video, ngay cả khi nó “vẫn là một lựa chọn lớn đối với hầu hết các nhà xuất bản.” Sẽ có sự “vỡ mộng” đối với Facebook Live, một cách thức vốn không hiệu quả để truyền đạt thông tin trong thời đại ngày càng khó thu hút sự chú ý của người dùng, và “một số nhà xuất bản tin tức phàn nàn rằng video dạng ngắn của họ không còn được ưu tiên trên newsfeed"./.

Tham khảo từ các nguồn:

1. Nic Newman (2017). Journalism, media and technology trends and predictions 2017, Reuters Institute, University of Oxford

2. http://baoquocte.vn/xu-huong-bao-chi-truyen-thong-the-gioi-tuong-tac-hon-da-dang-hon-32198.html

3. https://www.journalism.co.uk/news/report-technology-trends-journalists-should-watch-in-2017/s2/a695921/

4.http://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/Journalism%2C%20Media%20and%20Technology%20Trends%20and%20Predictions%202017.pdf

5. http://www.niemanlab.org/2017/01/whats-the-big-journalism-trend-for-2017-fear-oh-and-voice-news-bots/