Chỉ có 10% số hợp tác xã nông nghiệp hoạt động tốt
Phát triển chưa tương xứng
Kinh tế tập thể (KTTT) mà nòng cốt là hợp tác xã (HTX), tổ hợp tác (THT) có vai trò hết sức quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội ở nông thôn.
Theo báo cáo của Ban Kinh tế Trung ương tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết 03 năm thực hiện Kết luận số 56-KL/TW của Bộ Chính trị khóa XI về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, tính đến tháng 12/2014, cả nước có gần 143.000 tổ hợp tác đang hoạt động với hơn 1,5 triệu thành viên và 18.837 HTX với gần 7,4 triệu thành viên.
Tổng nguồn vốn hoạt động của Ngân hàng HTX đến 31/12/2014 là gần 21 nghìn tỷ đồng. Trong các lĩnh vực, nông nghiệp có số HTX nhiều nhất: 10.446 HTX với 6,7 triệu thành viên.
Tỷ lệ hộ nông dân tham gia HTX nông nghiệp khoảng 45%; bình quân mỗi HTX nông nghiệp có 660 thành viên. Kinh tế tập thể đã phát huy vai trò trong việc nâng cao năng lực kinh tế hộ, giúp các thành viên sử dụng có hiệu quả hơn về đất đai, vật tư, tiền vốn…
Tuy nhiên, chất lượng, hiệu quả hoạt động và lợi nhuận của các THT, HTX còn thấp, chỉ có khoảng 10% số HTX nông nghiệp làm ăn có hiệu quả tốt; khoảng 60-70% số HTX hoạt động cầm chừng, không hiệu quả; 20-30% HTX đã phải ngừng hoạt động vì hiệu quả thấp với lợi nhuận trung bình chỉ 670.000 đồng/ngày. Lĩnh vực nông nghiệp có tỷ lệ HTX lớn nhất thì cũng mới chỉ cung cấp được các dịch vụ đầu vào cơ bản, còn dịch vụ đầu ra thì rất ít HTX làm được...
Một trong những bất cập làm cho hoạt động kinh tế tập thể chưa hiệu quả, theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đặng Huy Đông, do hiện nay nước ta chưa có hệ thống cơ quan quản lý nhà nước thống nhất, xuyên suốt, chuyên trách chịu trách nhiệm chính trong việc nghiên cứu xây dựng, triển khai Nghị quyết, pháp luật và chính sách của Nhà nước, cũng như thực hiện hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với KTTT, HTX.
| Theo Liên minh HTX Việt |
Cán bộ quản lý nhà nước về HTX, liên hiệp HTX còn thiếu và yếu về chuyên môn, chưa đủ năng lực tham mưu giúp lãnh đạo các cấp trong việc thực hiện hiệu quả quản lý nhà nước đối với kinh tế tập thể, Nghị quyết của Đảng, pháp luật và chính sách của Nhà nước đối với kinh tế tập thể, HTX (Hồng Anh, Minh Ngọc, 2015).
Bên cạnh đó, Chủ nhiệm Liên minh HTX Hà Nội Phạm Văn An cũng chia sẻ, đến thời gian này những thông tư hướng dẫn về Nghị định số 193/2013/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật HTX năm 2012 (chính thức có hiệu lực từ 1-7-2013) vẫn chưa ban hành đầy đủ trong khi thời điểm kết thúc chuyển đổi sang mô hình HTX đang cận kề.
Luật HTX quy định thời gian chuyển đổi là 36 tháng kể từ ngày Luật có hiệu lực nhưng đến nay thực tế vẫn nhiều người chưa hiểu về mô hình HTX mới.
Tiềm lực kinh tế, tài chính cũng là một trong những khó khăn của HTX nông nghiệp. Theo đại diện Liên minh HTX Việt
Vốn góp bình quân một HTX khoảng 56 triệu đồng; vốn lưu động bình quân của một HTX khoảng 160 triệu đồng. Do vậy, rất khó cho các HTX trong việc chủ động hoạt động sản xuất, kinh doanh (Tâm Sơn, 2015).
Ngoài ra, sự liên kết, hợp tác của các HTX chưa chặt chẽ, hiệu quả thấp, vai trò của liên hiệp HTX chưa được phát huy, theo Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Nguyễn Thiện Nhân, khi nào nền sản xuất nông nghiệp Việt Nam vẫn chủ yếu là các hộ riêng lẻ, không liên kết với nhau thì 10 triệu hộ nông dân vẫn là 10 triệu hộ yếu thế.
Các hộ nông dân với diện tích bình quân không quá 01 ha, chỉ có vài ba lao động, 97% chưa đào tạo nghề, thiếu vốn, không thể thực hiện đồng thời 3 chức năng của đơn vị kinh tế trong cơ chế thị trường đó là: nghiên cứu thị trường, tổ chức sản xuất hiệu quả cao và tiêu thụ thị trường.
Đổi mới để nâng cao hiệu quả KTTT
Để khắc phục hạn chế trong KTTT và thực hiện tốt hơn Kết luận 56, cũng tại Hội nghị trên, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Lê Hồng Anh đã đề nghị Ban cán sự, Đảng đoàn của các bộ, ngành, cấp ủy địa phương phải tiếp tục đổi mới phương thức, tuyên truyền, thực hiện Kết luận 56 về bản chất KTTT, xác định rõ trách nhiệm người đứng đầu nhằm phát triển KTTT là thành phần kinh tế quan trọng, cùng với kinh tế Nhà nước thành nền tảng vững chắc của kinh tế quốc dân, đóng góp vào sự phát triển của đất nước.
Ban Bí thư chỉ đạo các bộ, ngành khẩn trương hướng dẫn thực hiện Luật HTX năm 2012; thường xuyên rà soát các văn bản đã ban hành để bổ sung nhất là các chính sách khuyến khích phát triển HTX, có ưu đãi với KTTT hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, chính sách cán bộ, đào tạo nguồn nhân lực, đất đai, tài chính, ứng dụng khoa học công nghệ, thị trường.
Các bộ, ngành, địa phương tạo điều kiện để HTX củng cố, vươn lên hoạt động theo đúng bản chất HTX kiểu mới theo Luật HTX năm 2012; tiếp tục củng cố bộ máy Liên minh HTX Việt Nam, làm rõ và tăng cường quyền hạn, chức năng nhiệm vụ của Liên minh, bảo đảm chức năng đại diện cho các HTX, xã viên trên cả nước.
Thường trực Ban Bí thư cũng yêu cầu Liên minh HTX Việt Nam phối hợp với các viện nghiên cứu, trường đại học tổ chức bồi dưỡng, nâng cao trình độ thành viên HTX về quản lý, điều hành, kiến thức thị trường và hội nhập quốc tế. Các tổ chức, hiệp hội phối hợp với các tổ chức quốc tế, HTX các nước trên thế giới để tranh thủ sự giúp đỡ hiệu quả phát triển HTX.
Các địa phương thường xuyên tổng kết các mô hình KTTT hiệu quả, phù hợp với điều kiện cụ thể để nhân rộng trên địa bàn.
Theo ThS. Nguyễn Văn Quý, Chuyên viên cao cấp, Vụ Nông nghiệp – Nông thôn, Ban Kinh tế Trung ương, nhằm tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT trong thời gian tới, cần rà soát, đánh giá lại thực trạng hoạt động của các THT, HTX và các mô hình liên kết nhằm tổng kết, rút kinh nghiệm, xây dựng mô hình; nhân rộng các mô hình tổ chức KTTT, HTX điển hình. Tăng cường khuyến khích doanh nghiệp và HTX đầu tư vào công nghệ chế biến, tiêu thụ nông sản và các ngành nghề sử dụng nhiều lao động ở địa phương.
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Bí thư Trung ương Đảng (2015). Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết 03 năm thực hiện Kết luận số 56-KL/TW của Bộ Chính trị khóa XI về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, ngày 22/9, tại Hà Nội
2. Tâm Sơn (2015). Phát triển hợp tác xã nông nghiệp kiểu mới, truy cập từ http://www.nhandan.com.vn/mobile/_mobile_kinhte/_mobile_tintuc/item/27214502.html
3. Hồng Anh, Minh Ngọc (2015). Tạo bệ đỡ phát triển kinh tế tập thể, truy cập từ http://www.nhandan.com.vn/mobile/_mobile_kinhte/_mobile_tintuc/item/26803202.html
Bình luận