THỰC TRẠNG KHUNG PHÁP LÝ VỀ ĐĂNG KÝ VÀ QUẢN LÝ DỮ LIỆU ĐĂNG KÝ HTX

Giai đoạn trước ngày 28/5/2019

Căn cứ Luật Hợp tác xã năm 2012 và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật này, việc tổ chức, thực hiện cấp đăng ký HTX trước ngày 28/5/2019 được tiến hành tại hơn 700 phòng Tài chính – Kế hoạch cấp huyện và 63 phòng Đăng ký kinh doanh cấp tỉnh trên toàn quốc (gọi chung là cơ quan đăng ký HTX), chưa có sự phối hợp liên thông với cơ quan thuế. Tổng thời gian cấp đăng ký HTX kể từ ngày hồ sơ hợp lệ là khoảng 8 ngày (bao gồm tại cơ quan đăng ký HTX là 5 ngày, tại cơ quan thuế là 3 ngày).

Việc cấp đăng ký HTX tại cơ quan đăng ký HTX chủ yếu được thực hiện thủ công hoặc bởi các phần mềm tự phát triển, nhưng không thống nhất giữa các địa phương hoặc giữa các quận huyện trong cùng địa bàn tỉnh. Do đó, không tạo lập được kho cơ sở dữ liệu dùng chung về đăng ký HTX của cả nước, gây nhiều khó khăn, hạn chế không chỉ đối với cơ quan quản lý nhà nước về đăng ký HTX cấp tỉnh, cấp trung ương, mà còn đối với công tác phối hợp quản lý nhà nước về HTX giữa các cơ quan nhà nước với nhau. Tại cấp tỉnh, cơ quan đăng ký HTX không cập nhật, không báo cáo được tình hình đăng ký của HTX tại tất cả các quận huyện thuộc phạm vi quản lý theo thời gian thực để tổng hợp, báo cáo cơ quan quản lý cấp trên.

Giai đoạn từ 28/5/2019 đến nay

Nhằm giảm bớt đầu mối cấp đăng ký để HTX sớm gia nhập thị trường, rút ngắn thời gian cấp đăng ký HTX, cũng như cải cách mạnh mẽ công nghệ thông tin trong lĩnh vực này, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước của các cơ quan có liên quan, Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp Bộ Tài chính nghiên cứu, ban hành Thông tư số 07/2019/TT-BKHĐT ngày 08/4/2019 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 03/2014/TT-BKHĐT và có hiệu lực thi hành từ ngày 28/5/2019 đến nay. Theo Thông tư số 07/2019/TT-BKHĐT, một số quy định mới về thủ tục đăng ký HTX, Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký HTX và Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX đã được luật hóa.

Từ khi có Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký HTX, việc đăng ký HTX đã được rút ngắn từ 8 ngày xuống còn 3 ngày làm việc, giúp đơn giản thủ tục hành chính, thời gian và chi phí cho xã hội. Việc xây dựng thành công Hệ thống này đã đáp ứng được các yêu cầu về cải cách hành chính trong lĩnh vực đăng ký HTX thông qua việc hợp nhất quy trình cấp mã số HTX, đơn giản hóa thủ tục đăng ký HTX, đa dạng hóa các hình thức đăng ký HTX và cho phép cung cấp công khai thông tin cơ bản của HTX cho cộng đồng và các cơ quan liên quan.

Cũng từ khi có Hệ thống trên, kể từ ngày 28/5/2019, Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX đã được tạo lập bởi 2 nguồn dữ liệu chính: (1) Các thông tin cơ bản trên Giấy chứng nhận đăng ký của HTX đã được cấp trước ngày 28/5/2019 và được cập nhật dữ liệu thủ công; (2) Các thông tin trong hồ sơ đăng ký HTX đối với trường hợp HTX thành lập, thay đổi sau ngày 28/5/2019. Như vậy, đối với những HTX thực hiện thành lập sau ngày 28/5/2019, thì Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX có đầy đủ thông tin chi tiết của HTX. Trường hợp HTX đã thành lập trước ngày 28/5/2019, thì Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX chỉ lưu giữ các dữ liệu cơ bản tương ứng các thông tin trên Giấy chứng nhận đăng ký HTX. Trường hợp HTX đã thành lập trước ngày 28/5/2019 và có thực hiện đăng ký thay đổi sau ngày 28/5/2019 trên Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký HTX, thì Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX ghi nhận đầy đủ thông tin chi tiết tại lần thay đổi đó.

Theo dữ liệu được kết xuất từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX, số HTX và đơn vị trực thuộc đã thành lập và được thực hiện đăng ký trên Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký HTX được liệt kê như tại Bảng.

Bảng: Tổng hợp HTX và đơn vị trực thuộc được thành lập, hoạt động từ ngày 28/5/2019

Nguồn: Cục Quản lý đăng ký kinh doanh, Bộ Kế hoạch và Đầu tư

MỘT SỐ TỒN TẠI, HẠN CHẾ

Thực tế cho thấy, các thông tin về tình trạng HTX hiện nay chưa được rà soát, kiểm tra với thông tin về tình trạng của các HTX bên Hệ thống thông tin thuế, nên dữ liệu chưa được đồng bộ hoặc còn có sai lệch giữa thông tin đăng ký HTX và thông tin đăng ký thuế. Do tiêu chí quản lý đặc thù của 2 ngành là khác nhau, dẫn đến chất lượng dữ liệu đầu vào chuyển đổi khác nhau. Việc lưu trữ dữ liệu đăng ký HTX ở địa phương trước đây được cấp thủ công lưu trữ dưới dạng hồ sơ, không được cập nhật đầy đủ, nên trong quá trình nhập liệu có thể đã xảy ra sai lệch, thiếu thông tin không đồng bộ giữa dữ liệu đăng ký HTX và đăng ký thuế.

Những bất cập của dữ liệu chuyển đổi trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX hiện còn tồn tại là: Trường thông tin về mã số HTX /mã số thuế bị trống; Thiếu thông tin của địa chỉ trụ sở chính; Thông tin về số lượng, chi tiết của từng thành viên HTX không đầy đủ; Trường thông tin về ngành, nghề kinh doanh chính và mã ngành, nghề kinh doanh của các HTX chuyển đổi bị trống; (v) Trường thông tin về người đại diện theo pháp luật bị trống; Trường thông tin về số điện thoại của HTX bị trống; Thiếu tài liệu đính kèm thuộc hồ sơ đăng ký HTX, đơn vị trực thuộc...

ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN DỮ LIỆU ĐĂNG KÝ HTX

Để khắc phục những tồn tại, bất cập của dữ liệu đăng ký HTX đối với những HTX đã thành lập trước ngày 28/5/2019 và đến nay đang hoạt động nêu trên, bài viết đề xuất một số giải pháp hoàn thiện khối dữ liệu này trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX, cụ thể như sau:

Thứ nhất, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến tầm quan trọng của dữ liệu đăng ký HTX trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX có giá trị pháp lý là thông tin của HTX. Tăng cường tổ chức các cuộc hội thảo, hội nghị, tập huấn, đào tạo chuyên đề về nội dung này tới toàn thể cán bộ làm công tác quản lý và cấp đăng ký HTX tại các cấp, để họ ý thức sâu sắc hơn về chất lượng dữ liệu đăng ký HTX, đồng thời quyết liệt hơn trong quá trình chuẩn hóa, hoàn thiện nguồn dữ liệu chính thống này trong thời gian tới.

Thứ hai, tuyên truyền quy định về chuẩn hóa dữ liệu, nâng cao ý thức trách nhiệm của cán bộ đăng ký HTX đối với công tác chuẩn hóa dữ liệu đăng ký HTX là việc làm hàng năm của cơ quan đăng ký HTX. Hiện nay, quy định này đã được nêu tại Khoản 15 - Điều 1, Thông tư số 07/2019/TT-BKHĐT, bổ sung Điều 23a của Thông tư số 03/2014/TT-BKHĐT. Đồng thời, phổ biến tầm quan trọng của thông tin trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX. Đẩy mạnh công tác hướng dẫn, kiểm soát quy trình chuẩn hóa dữ liệu đối với việc cập nhật dữ liệu đăng ký HTX còn thiếu vào trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX.

Thứ ba, đẩy mạnh nhận thức về tầm quan trọng của chất lượng nguồn dữ liệu đăng ký HTX, qua đó, tăng cường và đẩy mạnh sự quan tâm, chỉ đạo của lãnh đạo các cấp đến công tác quản lý về chuẩn hóa dữ liệu đăng ký HTX tại địa phương thông qua các văn bản chỉ đạo, các chương trình và kế hoạch công tác về chuẩn hóa dữ liệu đăng ký HTX.

Thứ tư, quy trình chuẩn hóa dữ liệu đăng ký HTX cần phải được xây dựng cụ thể, chi tiết, trong đó, lọc dữ liệu tại từng địa phương, rà soát, kiểm tra kỹ lưỡng các trường thông tin bị thiếu trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX. Đồng thời, xây dựng kế hoạch, cách thức thực hiện, công tác tổ chức phối hợp, các bước công việc phải triển khai, lộ trình, trách nhiệm của các cơ quan đăng ký HTX và các cơ quan có liên quan để thực hiện khả thi công tác chuẩn hóa dữ liệu một cách chủ động, hiệu quả.

Thứ năm, tiếp tục hoàn thiện Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký HTX, đồng thời đẩy mạnh việc số hóa tài liệu hồ sơ đăng ký HTX trên phạm vi cả nước nhằm mục đích hoàn thiện và đồng bộ dữ liệu về HTX, phát hiện và đính chính, bổ sung, cập nhật các thông tin còn sai lệch hoặc còn thiếu về HTX trong Cơ dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX.

Thứ sáu, xây dựng cơ chế phối hợp giữa các cơ quan liên quan để thực hiện rà soát các HTX đã đăng ký thành lập mà không đăng ký thuế hoặc đã dừng thực hiện nghĩa vụ thuế, mà không hoặc chưa làm thủ tục giải thể tại cơ quan cấp đăng ký HTX đảm bảo thực hiện công tác chuẩn hóa dữ liệu một cách sâu sát, gắn kết và có hiệu quả.

Thứ bảy, bố trí và đảm bảo các nguồn lực vật chất và nguồn lực con người nhằm đáp ứng yêu cầu của công tác chuẩn hóa dữ liệu đăng ký HTX, đây là cơ sở đảm bảo cho việc thực thi công tác chuẩn hóa dữ liệu. Để chuẩn hóa, hoàn thiện được dữ liệu đăng ký HTX trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX trong thời gian tới, thì cần có sự quyết liệt của toàn thể cán bộ làm công tác đăng ký kinh doanh về HTX và cán bộ quản lý dữ liệu cấp trung ương. Bên cạnh đó, điều kiện cần và đủ chính là sự đầu tư thích đáng cho nguồn nhân lực, vật lực phục vụ công tác hoàn thiện dữ liệu về đăng ký HTX trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX nói riêng và hoàn thiện, phát triển Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký HTX nói chung./.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Ban Chấp hành Trung ương (2002), Báo cáo tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW, ngày 18/03/2002, Hội nghị lần thứ 5, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể của Ban cán sự Đảng Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

2. Ban Chấp hành Trung ương (2022), Nghị quyết số 20-NQ/TW, ngày 16/6/2022 Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới.

3. Bộ Kế hoạch và Đầu tư (2014), Thông tư số 03/2014/TT-BHKHĐT, ngày 26/5/2014 hướng dẫn về đăng ký hợp tác xã và chế độ báo cáo tình hình hoạt động của hợp tác xã.

4. Bộ Kế hoạch và Đầu tư (2019), Thông tư số 07/2019/TT-BHKHĐT, ngày 08/4/2019 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 03/2014/TT-BHKHĐT.

5. Chính phủ (2013), Nghị định số 193/2013/NĐ-CP, ngày 21/11/2013 quy định chi tiết một số điều của Luật Hợp tác xã.

6. Quốc hội (2012), Luật Hợp tác xã năm 2012, số 23/2012/QH13, ngày 20/11/2012.

Nguyễn Thu Hà - Cục Quản lý đăng ký kinh doanh, Bộ Kế hoạch và Đầu tư

(Theo Tạp chí Kinh tế và Dự báo số 31, tháng 11/2023)

*Phạm vi HTX nêu tại bài viết này được hiểu là HTX và liên hiệp HTX; đơn vị trực thuộc của HTX nêu tại bài viết bao gồm các chi nhánh, văn phòng đại diện, địa điểm kinh doanh thuộc HTX và liên hiệp HTX.