Quá trình chuyển đổi số trong đăng ký hợp tác xã và giải pháp trong thời gian tới
THỰC TRẠNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG ĐĂNG KÝ HỢP TÁC XÃ
Giai đoạn trước ngày 28/05/2019
Trước khi Hệ thống HTX đưa vào vận hành, việc cấp đăng ký HTX tại 764 phòng tài chính - kế hoạch cấp huyện và 65 phòng đăng ký kinh doanh cấp tỉnh trên toàn quốc chủ yếu được thực hiện một cách thủ công hoặc có hệ thống phần mềm, nhưng không thống nhất giữa các địa phương, do đó, chưa tạo lập được Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký doanh nghiệp tập trung. Điều này dẫn tới việc phối hợp quản lý nhà nước về HTX giữa các cơ quan nhà nước còn nhiều khó khăn, hạn chế. Cơ quan đăng ký HTX không cập nhật, không báo cáo được tình hình đăng ký của HTX thuộc phạm vi quản lý để tổng hợp, báo cáo cơ quan quản lý cấp trên.
Giai đoạn từ ngày 28/05/2019 đến nay
Kế thừa những kinh nghiệm thực tiễn trong việc thực hiện cải cách đăng ký kinh doanh đối với doanh nghiệp từ năm 2010, Cục Quản lý đăng ký kinh doanh đã triển khai xây dựng và đưa vào vận hành chính thức Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký HTX trên phạm vi toàn quốc từ ngày 28/5/2019 và đã tạo lập Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX. Sự ra đời của Hệ thống này là một bước ngoặt lớn trong công tác quản lý nhà nước đối với HTX, giúp chuyển cách thức quản lý từ thủ công sang hiện đại và hỗ trợ tích cực cho quá trình chuyển tư duy quản lý từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, nhờ đó, mang lại nhiều lợi ích cho các bên.
Cụ thể, Hệ thống này góp phần xây dựng một môi trường kinh doanh thuận lợi cho loại hình HTX, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí cho HTX trong việc tuân thủ các thủ tục hành chính về đăng ký kinh doanh. Đối với cơ quan quản lý nhà nước, Hệ thống giúp tiết kiệm thời gian, nguồn lực trong việc xử lý hồ sơ, thủ tục và có một cơ sở dữ liệu thống nhất toàn quốc về HTX để phục vụ hiệu quả cho công tác quản lý, hoạch định chính sách phát triển loại hình tổ chức kinh tế này. Hơn nữa, các địa phương không phải báo cáo định kỳ về tình hình đăng ký HTX như trước đây. Đối với xã hội, Hệ thống giúp người dân có thể dễ dàng tiếp cận nguồn thông tin chính thống, có giá trị pháp lý về HTX, đồng thời, tham gia vào công tác giám sát đối với hoạt động của HTX.
Hệ thống này ra đời đã thực hiện việc tin học hóa toàn bộ quy trình nghiệp vụ đăng ký HTX để đáp ứng các yêu cầu sau:
(i) Thực hiện đăng ký HTX theo cơ chế một đầu mối duy nhất tiếp nhận hồ sơ đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế.
(ii) Sử dụng một mẫu đơn hợp nhất để thực hiện thủ tục đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế.
(iii) Sử dụng một mã số chung duy nhất trên cơ sở hợp nhất số giấy chứng nhận đăng ký HTX và mã số đăng ký thuế đối với HTX thành một mã số chung duy nhất là mã số HTX. Mã số này được cấp duy nhất một lần khi HTX đăng ký thành lập và được duy trì cho đến khi chấm dứt hoạt động.
(iv) Hợp nhất Giấy chứng nhận đăng ký HTX và Giấy chứng nhận đăng ký thuế thành Giấy chứng nhận đăng ký HTX.
(v) Thực hiện liên thông điện tử trong công tác đăng ký HTX giữa cơ quan đăng ký kinh doanh và cơ quan thuế, tạo điều kiện thuận lợi cho người thành lập HTX và giảm thời gian trung bình cấp đăng ký HTX.
 |
ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG ĐĂNG KÝ HỢP TÁC XÃ
Những kết quả đạt được
Thời gian qua, khung khổ pháp lý về đăng ký HTX, đánh giá, phân loại chế độ báo cáo đang dần được hoàn thiện, tác động tới phát triển kinh tế tập thể, HTX trên nhiều mặt; từng bước đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian thành lập HTX, nâng cao công tác quản lý; tạo điều kiện cho HTX chủ động phát triển các hoạt động dịch vụ phục vụ thành viên và kinh doanh theo tín hiệu thị trường.
Cụ thể, sự ra đời của Luật Hợp tác xã năm 1996, 2003, 2012 và các văn bản hướng dẫn đã tạo cơ sở pháp lý cho việc liên thông và hướng đến việc hợp nhất hai thủ tục đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế đối với HTX, tạo cơ sở để xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX.
|
Với tinh thần đi đầu trong đổi mới và lan tỏa tư duy đổi mới sáng tạo, thời gian qua, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã thực hiện thành công việc chuyển đổi số trong lĩnh vực đăng ký doanh nghiệp, đăng ký HTX. Đối với lĩnh vực đăng ký HTX, kể từ ngày 28/05/2019, Cục Quản lý đăng ký kinh doanh - Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đưa vào vận hành Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký HTX trên phạm vi toàn quốc và bước đầu đem lại những hiệu quả thiết thực. Các kết quả thể hiện trên các phương diện sau:
Một là, quy trình liên thông điện tử nghiệp vụ đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế đối với HTX đã góp phần cắt giảm thời gian thực hiện thủ tục hành chính và tăng cường công tác giám sát, quản lý nhà nước trong lĩnh vực đăng ký HTX. Theo quy định hiện hành, tổ chức, cá nhân đăng ký HTX chỉ phải nộp 1 bộ hồ sơ duy nhất (gồm các thông tin về đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế) tại một đầu mối tiếp nhận duy nhất (cơ quan đăng ký HTX), để được cấp Giấy chứng nhận đăng ký HTX (đồng thời là chứng nhận đăng ký thuế) và một mã số HTX duy nhất theo một quy trình chuẩn thống nhất trên phạm vi cả nước; giúp giảm đáng kể thời gian cấp đăng ký HTX từ 8 ngày làm việc xuống còn 3 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ.
Hai là, thiết lập cơ sở dữ liệu thống nhất có giá trị pháp lý là thông tin gốc về HTX trên phạm vi toàn quốc. Hiện nay, Cơ sở dữ liệu trên Hệ thống Thông tin quốc gia về đăng ký HTX đã cơ bản hoàn thiện, trở thành kho dữ liệu có giá trị pháp lý là thông tin gốc về HTX. Việc cập nhật dữ liệu đăng ký HTX liên tục vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký HTX và hoạt động kết nối, chia sẻ, đối soát thường xuyên với Cơ sở dữ liệu của ngành thuế được triển khai có hiệu quả, cho phép nắm bắt được thông tin cập nhật hàng ngày về tình hình đăng ký HTX trên cả nước. Đồng thời, đây cũng là cơ sở để thực hiện hợp nhất thủ tục đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế trong một quy trình đăng ký HTX duy nhất, giúp các HTX tiết kiệm được thời gian, chi phí. Tính đến thời điểm hiện tại, dữ liệu của 21.185 HTX đã được lưu trữ, quản lý trên Hệ thống.
Ba là, việc đẩy mạnh áp dụng các giải pháp công nghệ thông tin đã mang lại những kết quả tích cực trong tiến trình cải cách đăng ký HTX. Với việc đưa vào vận hành Hệ thống, quy trình, thủ tục đăng ký HTX đã được điện tử hóa, công khai trên môi trường mạng và áp dụng thống nhất trên phạm vi toàn quốc, từ đó, giúp cho các tổ chức, cá nhân dễ dàng hơn trong việc tìm hiểu, cũng như chuẩn bị các thủ tục đăng ký HTX. Đồng thời, Hệ thống cho phép cán bộ tại hơn 700 phòng tài chính - kế hoạch thuộc UBND cấp huyện và cán bộ tại 63 phòng đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư các địa phương có thể thực hiện các thủ tục hành chính về đăng ký HTX trên Hệ thống, như: cấp đăng ký thành lập mới, đăng ký thay đổi, tạm ngừng hoạt động, thông báo quyết định giải thể, giải thể...
Kể từ ngày 28/05/2019 đến nay, Hệ thống đã tiếp nhận xử lý 18.466 hồ sơ đăng ký của HTX. Chỉ tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2021, số lượng hồ sơ được xử lý trên Hệ thống là 5.344 hồ sơ, tăng 42,13% so với cùng kỳ năm 2020. Điều này cho thấy, tỷ lệ các địa phương thực hiện các nghiệp vụ đăng ký HTX trên môi trường điện tử đã tăng lên đáng kể.
Bốn là, Hệ thống đã dần khẳng định được vai trò, giá trị đối với xã hội, thực hiện mục tiêu xây dựng Chính phủ điện tử; góp phần minh bạch hóa thông tin về đăng ký HTX và cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam, đóng góp không nhỏ cho phát triển kinh tế - xã hội. Trong năm 2020, dịch vụ tra cứu thông tin cơ bản, miễn phí của HTX cũng bắt đầu được triển khai trên Hệ thống. Mặc dù đây là hệ thống mới, số lượt truy cập của người sử dụng còn chưa cao, nhưng việc công khai thông tin cơ bản của HTX cũng là một bước tiến trong việc minh bạch hóa, công khai hóa thông tin đăng ký HTX. Thành công của quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực đăng ký doanh nghiệp và đăng ký HTX cũng mang lại cho Cục Quản lý đăng ký kinh doanh - Bộ Kế hoạch và Đầu tư giải thưởng: “Cơ quan nhà nước chuyển đổi số xuất sắc” trong năm 2019.
Năm là, chủ động trong việc thực hiện báo cáo tình đăng ký HTX theo thời gian thực. Thông qua Hệ thống HTX, Cục Quản lý đăng ký kinh doanh đã chủ động thực hiện được một số báo cáo tình hình đăng ký HTX của cả nước, cũng như của từng địa phương (về thành lập, tạm ngưng, giải thể) theo thời gian thực, không cần các địa phương phải báo cáo định kỳ về tình hình đăng ký HTX như trước đây.
Trên cơ sở hỗ trợ trực tiếp từ Cục Quản lý đăng ký kinh doanh, cơ quan đăng ký HTX cấp huyện và cấp tỉnh có thể báo cáo về tình hình cấp đăng ký HTX thuộc phạm vi quản lý. Hiện nay, Cục Quản lý đăng ký kinh doanh đã hỗ trợ cơ quan đăng ký HTX cấp tỉnh thực hiện được 3 mẫu báo cáo về tình hình đăng ký HTX, gồm: Thống kê HTX thành lập theo ngành nghề kinh doanh cấp 1; Thống kê số lượng HTX theo loại hình và theo hình thức đăng ký; Danh sách HTX theo các hình thức đăng ký và theo loại hình. Cục Quản lý đăng ký kinh doanh đang nghiên cứu, phát triển 2 mẫu báo cáo dành cho cơ quan đăng ký HTX cấp huyện và cấp tỉnh để hỗ trợ các cơ quan này chủ động thực hiện công tác báo cáo, thống kê.
Khó khăn, vướng mắc về khung khổ pháp lý đăng ký HTX
Bên cạnh những kết quả đạt được, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong đăng ký HTX vẫn còn tồn tại một số vấn đề như sau:
Về phát triển ứng dụng
Hệ thống HTX đã thực hiện liên thông dữ liệu với Hệ thống thông tin thuế của cơ quan thuế, tuy nhiên, đến nay, mới chỉ thực hiện liên thông quy trình đăng ký mới HTX, quỹ tín dụng và đơn vị trực thuộc, chưa thực hiện liên thông các quy trình khác (đăng ký thay đổi, giải thể, tạm ngừng hoạt động).
Chưa cung cấp dịch vụ công về đăng ký HTX qua mạng thông tin điện tử. Người dân, hợp tác xã vẫn phải nộp bản giấy trực tiếp tại phòng tài chính - kế hoạch và phòng đăng ký kinh doanh. Chưa có ứng dụng quản lý HTX sau đăng ký thành lập (ứng dụng cảnh báo, vi phạm, thu hồi). Ngoài ra, vẫn còn tình trạng một số địa phương cấp đăng ký HTX ngoài Hệ thống HTX.
Về nguồn vốn để duy trì và phát triển Hệ thống HTX
Hiện nay, chưa có quy định về việc chi cho các hoạt động duy trì, nâng cấp, phát triển Hệ thống HTX từ nguồn thu sự nghiệp và Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp của Trung tâm Hỗ trợ nghiệp vụ đăng ký kinh doanh.
GIẢI PHÁP ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG ĐĂNG KÝ HỢP TÁC XÃ
Để tiếp tục triển khai có hiệu quả việc ứng dụng công nghệ thông tin giữa cơ quan đăng ký kinh doanh và cơ quan thuế, giữa Trung ương và địa phương, cũng như giữa cơ quan đăng ký kinh doanh với HTX theo đúng quan điểm và nguyên tắc thực hiện, các cơ quan quản lý nhà nước cần tập trung thực hiện một số giải pháp, cụ thể như sau:
- Tăng cường phối hợp với Tổng cục Thuế để sớm ban hành Quy chế phối hợp và triển khai liên thông điện tử các quy trình đăng ký còn lại (quy trình đăng ký thay đổi thông tin, đăng ký tạm ngừng kinh doanh, đăng ký giải thể), trao đổi tình trạng hoạt động của HTX.
- Tiếp tục chấn chỉnh các trường hợp cấp đăng ký HTX ngoài hệ thống; Triển khai xây dựng các ứng dụng mới, như: ứng dụng đăng ký HTX qua mạng thông tin điện tử, ứng dụng quản lý HTX sau đăng ký thành lập, ứng dụng bố cáo đăng ký HTX, ứng dụng báo cáo phân tích chuyên sâu về dữ liệu đăng ký HTX, ứng dụng quản lý tình hình thực hiện chế độ báo cáo.
- Thực hiện chia sẻ dữ liệu về đăng ký HTX với hệ thống thông tin của các bộ, ngành, địa phương nhằm cải cách thủ tục hành chính, giảm thành phần hồ sơ khi thực hiện thủ tục hành chính.
- Nâng cấp Hệ thống nhằm quản lý, thu thập thông tin về tình hình hoạt động của HTX và thực hiện chế độ báo cáo./.
Hứa Thị Quỳnh Hoa
Cục Quản lý đăng ký kinh doanh - Bộ Kế hoạch và Đầu tư
(Bài đăng trên Tạp chí Kinh tế và Dự báo, số 32 năm 2021)
Bình luận